ایروان و باکو خواهان حل دائمی مساله قره باغ نیستند

به گزارش سورپرس، شعیب بهمن، کارشناس امور بین الملل در گفت‌وگویی خبری، درباره آتش بس انجام شده میان باکو و ایروان بحران اخیر قره‌باغ گفت: در آتش بسی که طی روزهای گذشته میان باکو و ایروان در مسکو انجام شده بود، پیش‌بینی نشده بود که تا چه مدتی این آتش بس ادامه داشته باشد و از سویی، هدف آن صرفا انسان‌دوستانه و تبادل اجساد کشته‌شدگان و اسیران عنوان شده بود.

وی با اشاره به مواضع جمهوری آذربایجان اظهار داشت: بیانات مقامات جمهوری آذربایجانی چه پیش از شروع جنگ و چه پس از پذیرش آتش بس نشان می‌دهد، باکو تمایلی برای ادامه آتش بس ندارد و زمان کنونی را بهترین زمان برای بازپس‌گیری شهرهای اشغال شده خود می‌داند. به همین خاطر، آنها عملیات نظامی سنگینی را آغاز کردند تا هم در میدان پیروزی به دست آورده و هم در مذاکرات سیاسی دست برتر داشته باشند.

به گفته این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، پذیرش آتش بس از سوی باکو موجب نارضایتی در جمهوری آذربایجان شد و لحن مقامات آذربایجانی و رسانه‌های این کشور نشان می‌داد که آتش بس انجام شده، توافقی شکننده باشد.

بهمن با اشاره به مواضع برخی از کشورهای منطقه‌ای در بحران قره‌باغ تصریح کرد: آتش بس انجام شده میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان به سود بازیگران مداخله‌کننده در بحران اخیر به ویژه ترکیه نبود. هدف آنکارا از مداخله در بحران اخیر قره‌باغ این بود که در نهایت، هم در آتش بس ایفای نقش کرده و هم در مذاکرات آتی قره‌باغ حضور داشته و دست برتر را داشته باشد.

وی ادامه داد: در توافق آتش بس میان باکو ایروان، نه تنها آنکارا حضور نداشت بلکه در توافق صورت گرفته تاکید شده بود که سازوکار سیاسی حل اختلاف همان مکانیسم پیشین است که ترکیه بر این اساس، به عنوان یک بازیگر موثر نمی‌توانست مداخله چندانی داشته باشد.

این کارشناس مسائل قفقاز با اشاره به ویژگی‌های بحران قفقاز خاطرنشان کرد: ماهیت بحران قفقاز به شکلی است که نه شروع‌کننده درگیری، نه نقض‌کننده آتش بس و نه پیروز نبردهای میدانی شفاف نیست. همیشه یک طرف، طرف مقابل را به آغاز درگیری و نقض آتش بس متهم کرده و در نهایت، ادعای پیروزی در میدان را مطرح می‌کند.

بهمن با بیان اینکه فضای میدانی به شکلی مبهم است که هرکسی می‌تواند آغازکننده درگیری یا نقض‌کننده آتش بس باشد، ابراز داشت: به نظر می‌رسد وزن باکو و آنکارا در نقض آتش بس اخیر بیش از ایروان باشد به ویژه آنکه ارمنستان با توجه به شدت حملات، بیشتر خواهان آتش بس بود و هیچ کشوری هم به صورت مستقیم از ارمنستان حمایت نکرد.

وی درباره موانع دستیابی به یک آتش بس دائمی و صلح پایدار میان باکو و ایروان هم بیان کرد: بخشی از گره کار در داخل جمهوری آذربایجان و ارمنستان و بخشی در نقش‌ آفرینی بازیگران ذی‌نفوذ و موثر در بحران نهفته است. این یک واقعیت است که حاکمان هر دو کشور برای انحراف افکارعمومی، سرکوب مخالفان و توجیه اقدامات خود از بحران مناقشه قره‌باغ بهره می‌برند بنابراین تمایلی برای حل دائمی بحران ندارند چراکه در بزنگاه‌های تاریخی می‌توانند از آن به سود خود استفاده کنند.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به مداخلات خارجی یادآور شد: بازیگران خارجی مداخله‌کننده در بحران قره‌باغ بجای آنکه منفعت‌شان در حل بحران باشد، از تداوم مناقشه میان باکو و ایروان سود می‌برند.

به گفته بهمن، بازیگران خارجی تداوم بحران قره‌باغ را فرصتی برای افزایش نفوذ خود در منطقه، فروش سلاح، افزایش حضور امنیتی و اطلاعاتی خود در منطقه و حتی ایجاد پایگاه نظامی در منطقه قفقاز می‌دانند.

وی درباره نقش ایران برای حل بحران قره‌باغ هم عنوان کرد: ایران اخیرا طرحی را برای این مسئله ارائه کرده که اطلاعاتی از آن مطرح نشده اما به طور کلی، ایران از ظرفیت لازم برای میانجیگری میان دو طرف برخوردار است. مجاورت جغرافیایی با هر دو کشور امتیاز بزرگی است که سایر کشورها از آن برخوردار نیستند.

این کارشناس مسائل قفقاز به مناسبات تاریخی و فرهنگی ایران در قفقاز اشاره کرد و گفت: ایران هم با آذربایجان و هم با ارمنستان دارای ارتباطات فرهنگی عمیقی است و ایران از نفوذ تاریخی، فرهنگی و تمدنی در جمهوری آذربایجان و ارمنستان برخوردار است.

بهمن اظهار داشت: تهران هم با باکو و هم با ایروان دارای روابط دوستانه نزدیکی است. علاوه بر این وزن ژئوپولتیکی ایران نسبت به این دو کشور، بسیار بیشتر است و به همین دلایل، تهران از ظرفیت میانجیگری در مناقشه باکو و ایروان برخوردار است.

وی افزود: اینکه چرا ایران با وجود این ظرفیت‌ها چندان نتوانسته در سال‌های گذشته عملکرد موفقی داشته باشد، از یکسو به عدم ابتکار عمل تهران در داشتن یک برنامه برای حل این مسئله و از سوی دیگر، عدم علاقه‌مندی و تمایل سایر کشورها به نقش‌آفرینی تهران برای حل و فصل این مناقشه باز می‌گردد.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه بازیگران خارجی موثر در بحران قره‌باغ نمی‌خواهند ایران از جایگاه برتر برای حل این مناقشه برخوردار باشد، تصریح کرد: در پروسه طراحی شده از سوی این کشورها هم مشاهده می‌کنید که ایران یا نقشی ندارد یا از جایگاه بالایی در روند حل و فصل مسئله برخوردار نیست.

بهمن تاکید کرد: ایران هم باید برای نقش‌آفرینی در قفقاز باید ابتکار عملی را طراحی کند که حل و فصل بحران قره‌باغ یکی از کانون‌های اصلی آن باشد.