اثر کرونا ویروس بر دنیای انرژی

آینده نامعلوم از وضعیت تجارت در جهان، تمامی واحد‌های اقتصادی را مجبور کرده است که پیش‌بینی‌های مختلفی از آینده انجام دهند و سناریو‌های متفاوتی را در نظر بگیرند. شاخص عدم قطعیت جهانی، که نااطمینانی در سراسر جهان را دنبال می‌کند، نشان می‌دهد که این وضعیت در سراسر دنیا فراگیر شده است. طبق معمول در چنین شرایطی، شرکت‌ها در تلاش هستند تا حد امکان کار کمتری انجام دهند. در ماه مه سال ۲۰۱۹، یک سوم از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی AM Cham  چین گفتند که تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را به تعویق انداخته یا لغو کرده‌اند.

بررسی EU Cham در سپتامبر ۲۰۱۹ همچنین نشان داد که سطح نااطمینانی قابل‌توجهی وجود دارد. تقریبا دو سوم از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که آنها استراتژی‌های خود را بدون تغییر گذاشته‌اند اما «وضعیت را تحت‌نظر دارند». در مقایسه با یک پرسشنامه قبلی در ماه ژانویه؛ این سطح از نااطمینانی بسیار باعث تعجب و شگفتی است. این عدم اطمینان در مورد سیاست ایالات‌متحده نیز به چشم می‌خورد و باید دید که ترامپ به چه شکل با این پدیده برخورد خواهد کرد.

یکی از حوزه های متاثر از کرونا حوزه ی انرژی است که شاید سریعتر از سایر بخش‌ها تاثیر پذیرفت چراکه ویروس کرونا در جایی ظهور پیدا کرد که بالاترین رشد اقتصادی را در سال‌های اخیر داشته و بزرگترین تولید کننده جهان بوده در نتیجه متقاضی و مصرف کننده بیشترین منابع انرژی دنیا هم هست. در این میان، سه حوزه نفت، گاز و صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر بیشترین ضربه را از شرایط جدید خورده‌اند. اویل‌پرایس در گزارشی به قلم الکس کیمانی، کارشناس حوزه فاینانس و سرمایه‌گذاری به تاثیر کرونا بر این سه حوزه پرداخته است.

 چین به‌عنوان بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت‌خام دنیا که در سال گذشته میلادی معادل ۰۴/ ۱۰ میلیون بشکه در هر روز واردات داشته است، حالا با کاهش مسافرت‌های هوایی به این مقصد مهم اقتصادی دنیا و همین‌طور حمل‌و‌نقل جاده‌ای، با کاهش تولید مواجه شده و تقاضای نفت این کشور افت چشمگیری داشته است. چین ۱۳ بشکه از هر ۱۰۰ بشکه نفتی که در دنیا تولید می‌شد، را مصرف می‌کرد که به‌خوبی نشان‌دهنده اهمیت این کشور برای بازار نفت است.

منابع خبری_تحلیلی و همچنین نهادهای مختلف سعی دارند شدت ضربه کرونا به تقاضا برای نفت را اندازه‌گیری کنند. بر این اساس، پایگاه خبری «اس‌اند‌پی گلوبال پلاتس» هشدار داده بود حجم کاهش یافته از سمت تقاضا در ماه فوریه ممکن است به ۴% یعنی ۱/ ۴ میلیون بشکه نفت در هر روز برسد.

همچنین پلاتس گفته بود تقاضا در سال‌جاری به‌طور میانگین بین ۲۹۰ هزار تا یک میلیون بشکه کاهش خواهد یافت. اما شیوع گسترده کرونا در دنیا و اینکه این شیوع از «اپیدمی» به «پاندمی » تبدیل شده، شاخص‌های جهانی را در ردیف نمادهای ضررده قرار داده است.

طبق گزارش ارائه شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی شیوع ویروس کرونا از چندین کانال بر رشد اقتصادی چین و تقاضای نفت تأثیر گذاشته است. مهمترین این کانال‌ها کاهش حمل و نقل هوایی و زمینی در چین بوده که تقاضا برای سوخت جت، بنزین و گازوئیل را کاهش داده است. کاهش گردشگری جهانی همچنین تقاضا برای سوخت هواپیما را متأثر ساخته است.

توریست‌های چینی که در سال ۲۰۱۸، بالغ ‌بر ۱۵۰ میلیون نفر بوده که این رقم با شیوع ویروس کرونا کاهش چشمگیری پیدا خواهد کرد. شیوع بیماری کرونا در چین باعث شده تا ترافیک هوایی بین‌المللی در این کشور ۷۰ درصد و ترافیک هوایی داخلی ۲۰ درصد افت داشته باشد.

بر این اساس پیش‌بینی می‌شود تقاضا برای سوخت جت در چین در سه ماهه اول ودوم سال جاری به ترتیب ۱۲۵ و ۱۴۰ هزار بشکه در روز کاهش داشته باشد. طبق اعلام مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، به دنبال افزایش محدودیت‌های زمینی ترافیکی در چین پیش‌بینی می‌شود مصرف گازوئیل در سه ماهه اول و دوم سال جاری به ترتیب ۳۹۵ و ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد.

با وجود آنکه انتظار بر این است که تقاضای بنزین در سه ماهه اول ۴۲۰ هزار بشکه در روز کاهش داشته باشد، پیش بینی‌ها نشان می‌دهد در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ شاهد رشد تقاضای بنزین در مقایسه با سه ماهه اول خواهیم بود. البته این به شرط برطرف شدن بیماری در سه ماهه دوم است. که اینطور نشد.

دومین کانال تأثیرگذاری شیوع بیماری کرونا کاهش حجم فعالیت‌های اقتصادی است. قرنطینه شهر ووهان چین با جمعیت ۶۰ میلیون نفر و سهم ۴.۵ درصد از کل تولید ناخالص داخلی چین به همراه لغو جشن‌های سال نو چین و دیگر رویدادهای عمومی، تأثیری منفی را بر مصرف چین داشته است. مصرف، سهم ۵۳ درصدی را در تولید ناخالص چین دارد و ۱۰ درصد کاهش در آن رشد اقتصادی چین را به میزان ۱.۱ واحد درصد کاهش خواهد داد. به این ترتیب آژانس بین المللی انرژی پیش‌بینی کرده است که رشد اقتصادی چین در سه ماهه اول و دوم سال جاری در مقیاس سالیانه به سطح ۴.۵ و پنج درصد کاهش یابد.

بهای گاز طبیعی اخیرا به سطوح بسیار پایینی رسیده و از ابتدای سال ۲۰۲۰، نزدیک به ۱۵‌درصد افت داشته است. به گفته کارشناسان دلیل این کاهش قیمت، مازاد عرضه و افزایش موجودی ذخیره گاز بوده است. در این شرایط، شیوع بیماری‌ کرونا به هیچ‌وجه خبر خوبی برای تولیدکنندگان بزرگ گاز دنیا نیست.

شرکت هلندی انگلیسی رویال داچ شل به‌عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده گاز مایع فشرده (LNG) در جهان از همه‌گیری کرونا ابراز نگرانی کرده و گفته است این شیوع باعث شده برخی محموله‌های LNG که به سوی چین راهی شده بودند، تغییر مسیر داده و به مقاصد دیگر فرستاده شوند. علاوه بر این اخیرا رویترز براساس اطلاعات موسسه کپلر اعلام کرد که چهار تانکر LNG به مقصد شمال آسیا تغییر مقصد داده‌اند.

همچنین ۱۵ تانکر دیگر هم در سطح جهانی به‌عنوان مخزن شناور مشخص شده‌اند که ۱۱ فروند آنها در سراسر آسیا پراکنده شده‌اند. رویترز در خبر دیگری اعلام کرد که شرکت ملی نفت فلات قاره چین که بزرگ‌ترین وارد‌کننده LNG این کشور محسوب می‎شود، قراردادهای خود را حداقل با سه عرضه‌کننده جهان به حالت تعلیق درآورده ‌است.

بزرگ‌ترین عرضه‌کنندگان گاز طبیعی مایع به این کشور شامل شرکت انرژی رویال داچ شل، توتال فرانسه، وودساید پترولیوم استرالیا و قطر گس می‌شوند. درباره تاثیر کووید_۱۹ بر بازار گاز طبیعی راینر سیل، مدیر عامل OMV نیز در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی بلومبرگ گفت بازار گاز نسبت به نفت ضربه سنگین‌تری از این ویروس خورده است. او در پاسخ به سوالی درباره آینده این بازار نیز عنوان کرد در صورتی که دمای هوا سرد نشود و تقاضا برای این سوخت پاک افزایش نیابد، باید شاهد ادامه روند مازاد عرضه در سال آینده باشیم.

قیمت این سوخت از نوامبر ۲۰۱۹ در مسیر کاهشی قرار گرفته است. در بازار نایمکس، قیمت هر میلیون بی‌تی‌یو گاز طبیعی حدود یک دلار افت کرده و از بیش از ۸/ ۲ دلار به حدود ۸/ ۱ دلار رسیده است. از این رو برخی چون آیرا جوزف، رئیس بخش برق و گاز پلاتس بر این باورند که شیوع کرونا اساسا باعث تغییر عمده در وضعیت و ساز و کار بازار گاز نشده است، چراکه این صنعت پیش از این نیز در همین وضعیت ضعیف قرار داشته و کرونا مانند یک کاتالیست شرایط را وخیم‌تر کرده است.

بانک آربی‌سی سال گذشته در مورد آینده گاز گفته بود گرچه این صنعت ممکن است در سال ۲۰۲۰ کمی بهبود یابد اما تا بهبودی کامل سال‌ها باید صبر کرد. بنابراین در آینده نزدیک نباید انتظار رشد چشمگیر این بازار به‌خصوص با وجود کرونا را داشت.

شیوع ویروس کرونا باعث مختل شدن فعالیت صنعتی و تولید قطعات مهم برای صنایع خورشیدی، بادی و مخازن باطری در چین شده است. همان طور که افت تقاضای چین برای نفت روی بازار جهانی تاثیر گذاشته است، کندی روند تولید قطعات تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور هم در زنجیره تامین جهانی صنایع انرژی تجدیدپذیر انعکاس پیدا کرده است.

این وضعیت منعکس کننده اهمیت فزاینده چین در بازارهای انرژی جهانی از نفت خام گرفته تا مخازن باطری است و زمانی که در روند تولید و تقاضای چین خلل وارد می‌شود، همه بخش‌های انرژی متاثر شده و آسیب می‌بینند. صرفنظر از میزان تاثیر منفی این اپیدمی، تولید و تقاضای انرژی چین در یک دهه گذشته به حدی رشد کرده است که شوک ناشی از اختلالات بزرگ در این کشور در بازارهای انرژی جهانی طنین انداز می‌شود.

با توجه به این موضوع که اغلب پنل‌های خورشیدی دنیا در چین ساخته می‌شوند، اختلال در روند ساخت آنها به این صنعت در کل جهان ضربه وارد می‌کند. یوتیلیتی دایو که صنایع همگانی مانند برق و… را پوشش می‌دهد هشدار داده که اپیدمی کرونا در چین درحال تبدیل شدن به موضوعی نگران‌کننده به‌خصوص در رابطه با تولید در چین می‌شود.

هشت استان در چین اعلام کرده‌اند فعالیت‌های صنعتی خود را متوقف کرده‌اند؛ موضوعی که شرکت‌های متعدد تولید پنل‌های خورشیدی را متاثر می‌کند. آن‌طور که اویل‌‍‌پرایس در گزارشی پیش از این اعلام کرده بود، در صنعت انرژی خورشیدی، تعطیلی کارخانجات و مختل شدن تولید در سراسر چین، صادرات پنل‌ها و سایر قطعات خورشیدی را به تاخیر انداخته و زنجیره تامین صنایع نیروی خورشیدی را مختل کرده و روی پروژه‌های خورشیدی در آسیا و استرالیا اثر منفی می‌گذارد.

اختلال در زنجیره تامین تجهیزات نیروگاه‌های خورشیدی برای پروژه‌های خورشیدی به ارزش حداکثر ۲.۲۴ میلیارد دلار در هند ممکن است گران تمام شود. هند برای ۸۰% از ماژول‌های خورشیدی که استفاده می‌کند به چین متکی است. سه گیگاوات پروژه خورشیدی در سراسر هند ممکن است با تاخیر و هزینه‌های بالاتر روبرو شوند.

صنعت نیروی بادی هم از ویروس کرونا مصون نمانده است. طبق گزارش وود مک کنزی، در سال‌جاری تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا تولید تاسیسات توربین‌های بادی در چین می‌تواند بین ۱۰ تا ۵۰ درصد کاهش یابد. پیش از شیوع اپیدمی پیش‌بینی شده بود ۲۸ گیگاوات ظرفیت نیروی بادی در این کشور نصب شود.

خارج از چین بازاری که با بالاترین ریسک روبروست، آمریکا است که قطعات تاسیسات نیروی بادی از چین وارد آن می‌شوند و شتابی برای نصب پروژه‌های بادی تا پایان سال ۲۰۲۰ به منظور حفظ یارانه‌های فدرال وجود دارد.

همچنین شیوع ویروس کرونا روند تولید سلول باطری در چین را آهسته کرده و باعث اختلال در روند تولید و زنجیره تامین خواهد شد. وود مک کنزی انتظار دارد در صورت ادامه تعطیلی کارخانجات و محدودیت‌های سفر، تولید سلول باطری در چین امسال ۱۰% معادل ۲۶ گیگاوات بر ساعت کاهش پیدا کرده و باعت تاخیر و اختلالات بیشتری در روند تولید شود.

این ۲۶ گیگاوات بر ساعت تولید از دست رفته معادل هفت درصد از ظرفیت تولید جهانی خواهد بود. لازم به ذکر است که کمبود عرضه پنل‌های خورشیدی و باتری‌های مورد اشاره بعید است صنعت برق آمریکا به‌عنوان یک مصرف‌کننده بزرگ را با اختلال مواجه کند. چراکه این کشور تجهیزات برق خود را از منابع داخلی یا منابع خارجی غیرچینی تامین می‌کند.