غرب نباید به بازی خطرناک اردوغان تن دهد

به گزارش گروه بین الملل سورپرس، انیس کانتر، بسکتبالیست و فعال حقوق بشر ترکیه‌ای که در آمریکا زندگی کرده و از نزدیکان فتح‌الله گولن (از مخالفان رجب طیب اردوغان) محسوب می‌شود، در مطلبی برای مجله تایم نوشته است: «در یک سال گذشته شاهد صحنه جالبی بوده‌ایم: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه تهدید کرد که عضویت فنلاند و سوئد در ناتو را وتو خواهد کرد. واکنش غرب ضعیف‌تر از انتظارات بود و اردوغان بار دیگر به شکلی بازی کرد که در دو دهه حکومت بی‌وقفه‌اش آن را به خوبی یاد گرفته است.

حمله روسیه به اوکراین فرصت‌های  زیادی برای اردوغان به وجود آورد،‌ زیرا ترکیه تنها کشوری است که در هر دو سوی مناقشه نفوذ دارد. گرچه اردوغان نتوانست جنگ را متوقف کند، اما از آن برای بهبود وجهه خود در داخل و خارج ترکیه بهترین استفاده را کرد. با توجه به مشکلات اقتصادی ترکیه که حالا به یک بحران تمام‌عیار تبدیل شده، میانجی‌گری میان روسیه و غرب تنها اقدام مثبت دیکتاتوری بوده که این روزها دارد پا به سن می‌گذارد.

اردوغان که از پیروان قهار اندیشه «ماکیاولی» است، می‌خواست از این فرصت استفاده کند تا غرب را متقاعد کند که ارزش استراتژیک او بر موارد متعدد نقض اصول دموکراتیک می‌چربد؛ تا امروز همم موفق بوده است.غرب چشمش را بر روی این حقیقت که ترکیه تنها عضو ناتو است که به تحریم‌ها علیه روسیه نپیوسته، بسته است. علاوه بر این، طیف گسترده‌ای از رهبران غربی به ترکیه سفر کردند، از جمله آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل؛ این سفرها اعتبار بین‌المللی اردوغان را بیشتر می‌کند.

وقتی می‌بینم مردم ترکیه که زمانی در مسیر دموکراسی و آینده‌ای روشن قرار داشتند، مقاومت کافی از خود نشان ندادند، احساس ناکامی و استیصال می‌کنم. اردوغان به راحتی کل کشور را از مسیر دموکراتیک خود دور کرد. اردوغان به رهبری تبدیل شده که گام‌به‌گام، تمامی پیشرفت‌های دموکراتیکی که در سال‌های ابتدایی به قدرت رسیدنش انجام داده بود را زیر پا گذاشته تا در قدرت باقی بماند.

اما استیصال من فقط از اردوغان ناشی نمی‌شود، بلکه اکثریت جامعه ترکیه مرا سرخورده می‌کنند.

دموکراسی در چشمان اردوغان از مد افتاده است، اما مردم ترکیه دیگر چرا آن را منسوخ می‌پندارند؟ چرا وقتی کسانی که سوگند حفاظت از مردم خورده‌اند، اساسی‌ترین حقوقشان را نقض می‌کنند، کک مردم هم نمی‌گزد؟ چطور آن‌ها می‌توانند تا این حد در برابر سرکوب گسترده و سازمان‌یافته حقوق بشر و حقوق دگراندیشان – خصوصا کردها و اعضای سازمان فتح‌الله گولن – منفعل باشند؟ هر روز جنایتی تازه علیه بشریت اتفاق میافتد و آن‌ها نه تنها سکوت کرده‌اند، بلکه از این سرکوب حمایت می‌کنند!

علاوه بر این دو، من از غرب هم سرخورده شده‌ام.

غرب در همه این سال‌ها، دست اردوغان را رو نکرد و هنوز راهی پیدا نکرده تا ترمز او را بکشد. کم‌کم این سوال پیش می‌آید که آیا غرب اصلا قصد دارد جلوی او را بگیرد؟ اردوغان هر بار غرب را کوچک می‌شمارد و غرب کاری نمی‌کند. حتی یک مناقشه را هم در سال‌های گذشته پیدا نمی‌کنید که در آن آمریکا، ناتو یا اتحادیه اروپا دست اردوغان را رو کرده باشد. آن‌ها حتی به پیشبرد سیاست‌های داخلی اردوغان کمک هم می‌کنند. اردوغان هم مانند جمع قلیلی از دیگر رهبران، هنر دوقطبی‌سازی را به خوبی یاد گرفته است.

عجیب اینجاست که ارزش‌های آن‌ها هم بسیار با هم متفاوت است. غرب از ارزش‌های دموکراتیک حمایت کرده و اعضایش می‌توانند در مسائل امنیتی با یکدیگر مشورت و همکاری کنند تا از مناقشه اجتناب شود. در حوزه نظامی، ناتو به راهکارهای مسالمت‌آمیز در حل مناقشات پایبند است، اما اگر دیپلماسی راه به جایی نبرد، ناتو توان نظامی کافی برای اجرای عملیات‌های مدیریت بحران را دارد.

این‌ها ارزش‌های اساسی ناتو هستند و عجیب آنکه اردوغان آن‌ها را نادیده می‌گیرد. درست در میانه بحران غرب با روسیه بر سر اوکراین، اردوغان – که کشورش عضو ناتو است – روابطش با ولادیمیر پوتین را تقویت کرده و بر خلاف منافع ناتو گام برداشته است. او به نوعی به اسب تروا در دل ناتو تبدیل شده است. به عنوان مثال، اردوغان وقاحت را تا آنجا پیش برد که خواستار استرداد دگراندیشان سیاسی شد که مجبور شده بودند از دست ظلم او، به اروپا فرار کنند.

ورای این‌ها، اردوغان روند عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را مختل کرده است. او این کشورها را – که در فهرست کشورهای دموکراتیک نشریه اکونومیست به ترتیب رتبه سوم و ششم را دارند – به پناه دادن به «تروریست‌ها» متهم می‌کند، اسمش را هرچه خواستید بگذارید: این حقیقت تلخ میلیون‌ها شهروند ترکیه است که در حکومت اردوغان با حدود ۲ میلیون بازجویی و تحقیقات «تروریستی» مواجه بوده‌اند.

عضوی از ناتو که با هر متر و معیار حقوق بشری و دموکراتیکی، در لبه پرتگاه قرار دارد، به دو مورد از دموکراتیک‌ترین کشورهای جهان اجازه نمی‌دهد تا از حفاظت و امنیتی که حقشان است، بهره‌مند شوند. و این در حالی است که ترکیه به عنوان عضو ناتو، باید به این فکر کند که گسترش ناتو و عضویت فنلاند و  سوئد، مواضع این اتحاد نظامی را تقویت می‌کند. گسترش ناتو دریای بالتیک را عملاً به یکی از دریاچه‌های ناتو تبدیل می‌کند.

اردوغان با سخنرانی خود در کنوانسیون اتاق بازرگانی آنکارا در روز سه‌شنبه، خواست این پیام را منتقل کند که او یک بازیگر قدرتمند است که می‌تواند غرب را هم بازی دهد. فهم انگیزه‌های اردوغان از ارائه چنین تصویری نباید برایمان سخت باشد. او می‌خواهد با این کار وجهه داخلی خود را بهبود بخشد. اردوغان با انتخابات ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ مواجه است و اقتصاد کوچک شده، کاهش ارزش لیر و تورم بالا، کار را برایش سخت کرده است. تورم ترکیه طبق آمار رسمی ۸۳.۴۵ درصد است، اما برخی معتقدند که آمار حقیقی آن ۱۸۶.۲۷ درصد است.

سوال من این است که آیا غرب قصد دارد مچ اردوغان را بگیرد؟ یا می‌خواهد همچنان با این اسب تروا در ناتو «کج دار و مریز» برخورد کند؟ لیاقت مردم ترکیه بیشتر از این‌هاست؛ غرب نباید بگذارد اردوغان از این مردم به عنوان مهره‌های بازی سیاسی خود استفاده کند. می‌دانم که این کار به حکومت اردوغان پایان نمی‌دهد و تولد دوباره دموکراسی نخواهد بود، اما این نباید بهانه‌ای برای انفعال باشد.

سوال این است: آیا غرب در کنار مردم ترکیه می‌ایستد و از دموکراسی در این کشور حمایت می‌کند؟»

انتهای پیام/۱۰۱