رفتارهای مطلوب برای رسیدن به «سلامت اجتماعی» کدامند؟

گروه اجتماعی سورپرس– آزاده طباطبایی؛ طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد، سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبود بیماری یا معلولیت. دراین تعریف بعد اجتماعی سلامت نیز برای اولین بار معرفی شد. بر این اساس، هر سه بعد سلامت اثرات متقابل بر هم دارند. به‌عنوان مثال بعد اجتماعی سلامت اثرات پیشگیرانه بر روی دو بعد جسمی و روانی دارد. اما از همان ابتدا در تعریف سلامت اجتماعی این سؤال مطرح بود که آیا بعد اجتماعی سلامت به وضعیت شخص تأکید دارد یا وضعیت محیط اجتماعی را نشان می‌دهد.

به گفته محققان، در تعریف ارائه‌شده اولین همایش سلامت اجتماعی کشور که حاصل اجماع انجمن‌های علمی کشور بوده است، سلامت اجتماعی، ارزیابی و شناخت فرد از چگونگی عملکرد خود در اجتماع و کیفیت روابط او با افراد دیگر است. تعیین‌کننده‌های وضعیت سلامت اجتماعی افراد از یک‌سو مشمول رفتارهای اجتماعی فردی است که اثرات شناخته‌شده و مثبتی بر سلامت جسمی و روانی وی داشته و موجبات ارتقای سازگاری اجتماعی و تعامل فرد با محیط پیرامون و درنهایت ایفای نقش مؤثر در تعالی و رفاه جامعه می‌شود و از سوی دیگر محیط مشوق و ظرفیت ساز برای ایفای نقش افراد جامعه را شامل می‌شود.

این موضوع مهم، دستمایه گروهی از پژوهشگران کشور از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برای انجام یک پژوهش قرار گرفته است. در این پژوهش، رفتارهای اجتماعی خاص و مطلوب به‌عنوان ضرورت ارتقای سلامت اجتماعی مردم ایران مورد بررسی واقع شده‌اند.

در این مطالعه کیفی، محققان برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز خود از دو روش بررسی متون و نظرات خبرگان به روش بحث گروهی متمرکز استفاده کرده‌اند.

بر اساس یافته‌های این پژوهش، تغییر رفتار، نیازمند به‌کارگیری الگوهایی مبتنی بر شواهد ازجمله بازاریابی اجتماعی است. محققان پیشنهاد داده‌اند پس از بررسی وضعیت اتخاذ این رفتارها در جامعه، موانع رفتار مطلوب اجتماعی بررسی‌شده و برنامه بازاریابی اجتماعی برای ترویج این رفتارها تدوین شود و استقرار یابد.

به گفته بهزاد دماری، استاد گروه حکمرانی و سلامت پژوهشکده علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تهران و دیگر همکارانش در این تحقیق، «بر طبق یافته‌های مطالعه ما، بیست رفتار اجتماعی مطلوب در این زمینه عبارتند از پذیرش تنوع، عدم بدگمانی، اعتقاد به حقوق انسانی، دروغ نگفتن، گفتار اثرگذار، تعادل، مسئولیت‌پذیری، همکاری، برادری، تواضع، نظم (مدیریت فردی)، وفای به عهد و امانتداری، نقادی، صبر و بخشش، انفاق، مشورت گرفتن، تبادل فرهنگی، مراقبت از هویت و احترام به محیط زیست».

آن‌ها معتقدند: «بر اساس شواهد علمی متقن، بهبود سبک زندگی در ارتقای سلامت مردم تأثیر دارد و رفتارهای اجتماعی مطلوب بخشی از سبک زندگی سالم محسوب می‌شوند».

این محققان می‌افزایند: «بر این اساس، پیشنهاد می‌شود یافته‌های پژوهش ما در سیاست‌گذاری‌های شورای اجتماعی کشور، حوزه اجتماعی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، کمیسیون‌های اجتماعی و فرهنگی مجلس شورای اسلامی و شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور مورد استفاده قرار گیرد و به‌عنوان بخشی از مداخلات اسناد سیاستی در حوزه سلامت جسمی، سلامت روانی و سلامت اجتماعی به کار گرفته شود».

این یافته‌های علمی پژوهشی در حوزه سلامت را فصل‌نامه «دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی» دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر کرده است.

انتهای پیام/۱۲۳