آینده چین و بازار جهانی پس از کروناویروس چگونه خواهد بود؟

گروه اقتصادی سورپرس: با توجه به آینده اتحادیه اروپا به عنوان یک نیروگاه اقتصادی در معرض خطر، سیاستگذاران به دنبال پیروی از شرق هستند. وزیر اقتصاد آلمان”Peter Altmaier” چین را “کشوری موفق به ویژه از نظر سیاستهای صنعتی” نامید.

دستاوردهای چین در۴۰ سال گذشته ( و اخیراً در فن آوری های دیجیتال مانند هوش مصنوعی) ثمره بکارگیری جسورانه از سیاست های صنعتی است. سیاستمداران اروپایی خواستار این هستند که اتحادیه اروپا یک استراتژی فعالانه صنعتی مشابه چین اتخاذ کند،همین سیاستمداران معتقدند که باید در بخش هایی از چین کپی برداری شود.
اما سیاستمدارها این نکته را نادیده می گیرند که مدل چین یک طرح عملی و مطلوب برای اروپا نیست.

شرکت های تجهیزات ریلی CRRC یا Huawei با بهترین عملکردها در سطح جهان -اگر تهدیدی به نظر نرسند-به عنوان نمونه های خیره کننده از موفقیت های سیاست های صنعتی چین شناخته می شوند.

اما اروپایی ها به راحتی از ویژگی های منفی رویکردی که فقط می تواند تحت شرایط شدید سرمایه داری دولتی چین بروز کند صرف نظر می کنند- سیستمی که توسط یک حزب همه کاره کنترل می شود و تمام امور را به سمت ایجاد یک ابرقدرت خود-محور می کشاند.

در این رویکرد چینی،نیروهای بازار،کارآفرینی و منطق سود، فقط در صورت پیشبرد اهداف استراتژیک ملی مورد استقبال قرار می گیرند.

به عنوان یک نتیجه، گمراهی و ناکارآمدی بازار، از ویژگیهای مرسوم اقتصاد چین است.
دستگاه دولتی عظیم چین به راحتی کسب و کارهایی را از بین می برند و تباه می کنند. خلاقیت های بومی و اقدامات ناهماهنگ استانهای محلی، اغلب منجر به شکل گیری هسته هایی می شود که اغلب این هسته ها در صنایع استراتژیک مشابه هم تخصص دارند–به عنوان مثال فقط به صنعت خورشیدی یا تولید هوشمند فکر می کنند.

دوباره کاری و تخصیص نادرست

دوباره کاری ها و تخصیص نادرست منابع، تحمل می شوند زیرا حزب کمونیست چین (CCP) همه چیز را کنترل می کند. ظرفیتهای بیش از حد و بدهی های انباشته شده صنایع، موقتاً هضم می شوند و چاره جویی برای حل آنها از دستور کار خارج می شوند.
اما مطیع بودن اقتصاد از اهداف دولت و حزب ، خطر خاموش کردن روحیه کارآفرینی چین ها را به همراه دارد.

شرایط برای سیاست های صنعتی در اروپا بسیار متفاوت است.

اولویت های توسعه در یک فرایند دموکراتیک تعیین می شوند ، شرکت ها به عنوان نهادهای مستقل عمل می کنند و ارزش های بازار اجتماعی مورد حمایت قرار گرفته و تقویت می شوند.

در اروپا، رویکرد چین، نباید تکرار شود چرا که برای اروپا، روش های بسیار موثرتری وجود دارد. اتحادیه اروپا می تواند راه خود را پیدا کند ، از میان بسیاری از اقدامات مرتبط با سیاست های صنعتی سازی و انطباق با محیط تجاری-فرهنگی ،بدون تضعیف ارزش های اروپایی ، مانند احترام به حقوق بشر و حاکمیت قانون و اصول بازار اجتماعی مانند رقابت منصفانه، می تواند روشی متناسب با شرایط خود ایجاد نماید.

استراتژی جدید صنعتی که در اوایل ماه مارس توسط کمیسیون اروپا ارائه شده است ، نشانگر برداشتن قدم هایی در جهت صحیح است. به عنوان مثال، در حالی که بانکهای چین درگیر مداخلات سنگین دولت شان، برای پرورش چند قهرمان ملی بزرگ و موفق (داخلی) هستند ، اما اروپا، شرکت های کوچک و متوسط (SMEs) تمرکز کرده است.

شرکت های کوچک و متوسط دوقلوهای توسعه اروپا

شرکت های کوچک و متوسط به عنوان عامل اصلی( اما اغلب فراموش شده ) شناخته شده و محرک های تجاری دوقلوی اروپا، برای هدایت منطقه اروپا برای کسب و کار دیجیتال شناخته می شوند.

اکثریت قریب به اتفاق این کسب و کارهای اتحادیه اروپا به عنوان “ستون فقرات اقتصادی و اجتماعی” اقتصاد اروپا با پتانسیل هایی عمدتاً استفاده نشده ارزیابی می شوند.اگر با موفقیت استفاده شوند،آنها می توانند پیشگام ارتقاء توان رقابتی اروپا شوند.
این کمیسیون تصدیق می کند که “استراتژی صنعتی اروپا باید در قلب خود، یک استراتژی نوآوری صنعتی داشته باشد”.

این کمیسیون خواستار استفاده بیشتر از رویکرد آزمون-خطا در زمینه تحقیقات برای تحقق بخشیدن به موفقیتها و برای اتحاد استراتژیک صنایع پان-اروپایی است. ، به عنوان مثال ، پیشبرد برنامه اروپای سبز، ائتلاف صنایع با هیدروژن سالم یا شرکت های با آلودگی کم کربن مورد نظر است.

آزمون و خطاها و ائتلاف های صنعتی هم بخشی از مدل توسعه چین هستند ، اما می توان با تقویت یک ذهنیت باز اما انتقادی با در نظر گرفتن مشارکت خارجی ، یک روش اروپایی ارائه داد.

برای اطمینان از موفقیت ، کمیسیون اروپا باید بازار واحد اروپایی را تقویت کرده و از تخریب آن توسط شرکت های خارجی،بخصوص چینی ها محافظت کند.

اما استراتژی فعلی کمیسیون؛ خطر ضربه پذیری اهداف را زیاد می کند چرا هدف مشخصی تعیین نشده است.

پیشنهاد می شود اروپا کسب رهبری بازار را در چندین بخش فناوری پیشرفته را دنبال کند.
اما آیا واقعاً اروپا رهبر فناوری های سبز است؟ ارزیابی بی طرفانه از وضع موجود هرگز آسان نیست. اما لازم است نکات مهم ظرفیت و قدرت نوآوری اروپا مشخص شوند.
خود ارزیابی غیر واقعی می تواند منجر به تعیین اولویت های غلط و عدم اقدام در مواردی که نیاز به اقدامات فوری است شود. تلاش های اشتباه می تواند توان رقابتی اروپا – چه رسد به رهبری فناوری آن – را به خطر اندازد.

در عین حال، این کمیسیون از اروپا می خواهد استقلال بیشتری در به اصطلاح “فن آوری های کلیدی فعال” مانند فن آوری های کوانتومی و داروهای زیستی( دقیقاً مشابه چین) دست یابد.

بازار جهانی در حال تبدیل شدن به یک فضای فزاینده رقابتی است. اتحادیه اروپا به هر حال مجبور به رصد و دنبال کردن این بازار است. این کمیسیون با شناسایی توسعه سبز به عنوان یک اولویت ، از اروپا می خواهد تا با بهره برداری از فرصت ها، موانع دسترسی به نوآوری های صنعتی و فنی را از پیش روی اتحادیه بردارد.

اختصاصاً، توسعه سبز و مراقبت از آب و هوا،سیاست های جدید نوآوری صنعتی اروپا هستند که در حال آزمون می باشند.

استراتژی توسعه صنعتی ایران

در سند استراتژی توسعه صنعتی ایران،۱۱ صنعت به‌عنوان پیشران اصلی انتخاب شد. در نسخه اولیه صنایع استراتژیک «خودرو»، «فولاد»، «نساجی و پوشاک»، «سیمان»، «تایر و تیوب»، «لوازم خانگی»، «کاشی و سرامیک» انتخاب شده بود که در نسخه دوم «مس»،«صنایع سلولزی (صنعت چوب و کاغذ)»، «صنایع غذایی و آشامیدنی» و «صنایع دریایی» نیز به آنها اضافه شده است.

*عبدالرضا هنری، دکترای مدیریت و کارشناس مسائل اقتصادی