ما شهروندانِ گریه‌ایم

گروه فرهنگی سورپرس: یدالله گودرزی شاعر و نویسنده در یادداشتی نوشت: رویداد عاشورا و واقعه کربلا منشوری است که هر کسی از منظرِ خویش بدان نگریسته و با آن همراه شده و با چشم احساس و دل برآن گریسته است. بسیاری از آفرینندگان آثار هنری و ادبی که حتی برخی از آنها نسبتی با مذهب نداشته به گونه ای به واقعه عاشورا اشاره کرده و برداشت خویش را داشته اند.

در شعر معاصر و مدرن عرب نیز حماسه ی کربلا بازتاب گسترده ای داشته است. با وجود ورود اندیشه های غربی و گرایشهای فکری مختلف در بین شاعران مدرن عرب، بازتاب واقعه ی کربلا را در آثار اندیشمندان و شاعران عرب می بینیم.

برداشتهای آیینی، حماسی، تاریخی، نمادین، جامعه شناسی و…. در شعر شاعران امروز خاورمیانه دیده می شود. شاعرانی چون علی احمدسعید(ادونیس)، نزارقبانی، عبدالوهاب بیاتی، احمدمطر، مظفرالنواب، امل دنقل به رویداد عاشورا اشاره کرده اند و آن را نمادِ ستم ستیزی و مظلومیت دیده و دانسته اند.

دراین مجال کوتاه به نمونه هایی از شعر نزارقبانی اشاره می کنم و علاقه ی او به خاندان پیامبر و برداشتهای مختلف ازاین واقعه برای غنا بخشیدن به شعر و اندیشه ی خویش، زیرا روشن است که شعری ماندگار است که دربردارنده ی اندیشه، حکمت و تلمیحات اسطوره ای، تاریخی و زبانی باشد.

نزار قبانی علیرغم گرایشهای جسورانه درشعر و نقدهای صریح او از دنیای عرب و فضای شدیدا عاشقانه و گاه زمینی اشعارش از اسطوره های تاریخی و دینی بهره می برد. با آنکه سنّی مذهب است ولی همه ی مسلمانان را به یک چشم می نگرد و بر وفاق آنها تاکید می ورزد.

نزارقبانی مشربی عارفانه و صوفیانه دارد ازاین رو خود را دربندِ برخی باورهای متعصبانه گیر نمی اندازد او به مذاهب مختلف احترام می گذارد و در شعرش از نمادهای شیعی بهره می برد.

او در شعری می نویسد:
درچشمانت اندوهی عباسی می زیَد
و شهرهای “شیعی” می گریند
گلدسته های طلایی می درخشند
مکاشفات صوفیانه نور می افشانند
و دلتنگی های من
به شکل نگاره های کوفی درمی آیند.

شعر نزار قبانی از آن رو که با عشق پیوند خورده است طرفداران بسیاری دارد . او همه ی مضامین را در راستای شعر عاشقانه ی خود به کار می گیرد ، پدیده های امروزی مثل رایانه ، موشک های قاره پیما ، جراحی پلاستیک، ماهواره ها ، چراغ قرمز و … همه در شعر او وجود دارند و قبانی هوشمندانه این پدیده ها و اتفاقات و روابط جدید بشری اعم از خوشایند و ناخوشایند را در شعر خود به کار برده است و این قضیه به شعر او روحی معاصر و زنده بخشیده است . رویدادهای تاریخی همچون واقعه کربلا درشعر او وجهی امروزین می یابند.

او در منظومه ای درباره ی وضعیت امروز مردم کشورهای عربی می گوید:

ما شهروندانِ گریه ایم/ قهوه و گندم ما از خون و گوشت کربلاست./ روی همه چیزِ ما مهر کربلا خورده است.
در شعر او بیش از سی بار به کربلا و حسین(ع) اشاره شده است، در جایی می گوید:
« فتاریخنا کلّه محنه و ایامنا کُله کربلاء»
او فاجعه ای را که در قانا رخ می دهد و کشتار زنان و کودکان و مردان بیگناه را کربلای دوم می خواند و می گوید:
«وجه قانا شاحب اللون/ سیسمیهِ علی اوراقه : کربلاء الثانیه»

نزار قبانی به شخصیتِ زینب(س) و مادرش و مرقد او علاقمند است و در شعرش به آنها می پردازد، حتی نام دختر خویش را زینب می گذارد و در منظومه “توراجنوب نامیدم” جنوب لبنان را درپوشیده ی ردای حسین و نورانی از خورشید کربلا می داند که خون دلاورانش زندگی و آیین را رنگ تازگی می بخشد.
او به سرزمین خویش عشق می ورزد اما اعراب را زیر شلاق شعر می گیرد و حاکمان عرب را خوابزده و دور از اندیشه و ضرورتهای زندگی امروز می داند. در شعری از رنجهای مردم ستمدیده می گوید:
می آییم/ از درد حسین می آییم/ از رنجهای فاطمه/ ازاُحد از بدر/ از اندوهانِ کربلاء

اشاره ها و استعاره ها و تلمیحات تاریخی قبانی جالب و تامل انگیز است. وی باور دارد با رُخداد کربلا، اندوه با سرنوشت مردم ستمدیده پیوند خورده است.
هنگامی که از قبانی درباره ی اندوهی که در فحوای شعرش هست می پرسند، می گوید:

اندوه، میراثِ قومی ماست، از زمان رُخداد کربلا تا امروز، ما اندوهگینیم، این قصه ی تازه ای نیست، درعشقمان، اندوه هست در پیوندمان، درجدایی امان،
در مرگمان، حتی شادیِ ما نیز محزون است!

انتهای پیام/۱۰۱