سفره های تهی از آب زیرزمینی

به گزارش گروه اقتصادی سورپرس، به دنبال برگزاری کنفرانس سازمان ملل در مورد «محیط زیست و توسعه »UNCED در ژوئن سال ۱۹۹۲ که منجر به تهیه و تصویب سند و دستور کار «Agenda 21» شد، مجمع عمومی سازمان ملل در ۲۲ دسامبر همان سال طی قطعنامه ای، ۲۲مارس (دوم فروردین) هر سال را به عنوان روز جهانی آب اعلام کرد. در این قطعنامه از کلیه کشورها دعوت شد نسبت به گرامیداشت این روز از طرق مختلف از جمله تهیه و توزیع نشریات در مورد افزایش آگاهی های جامعه، برگزاری کنفرانس ها، سمینارها، میزگردها و نمایشگاه های مرتبط  در چارچوب برنامه های توصیه شده در سند دستور کار ۲۱ اقدام کنند.

روز جهانی آب در سال ۲۰۲۲ «آب زیرزمینی- آشکارسازی آنچه ناپیداست» Groundwater Making the Invisible Visible نامگذاری شده و بر این مسئله تأکید دارد که هم انسان، هم طبیعت و در واقع کل جهان به منبعی که در عین ناپیدا بودن، بسیار با ارزش است، به شدت وابسته است.

آب زیرزمینی، تقریباً نیمی از آب آشامیدنی مردم دنیا، حدود ۴۰ درصد از آبی که در آبیاری به کار برده می شود و یک سوم از منابعی که در صنایع استفاده می شود را تأمین می کند. آب زیرزمینی نه تنها در پایداری اکوسیستم ها نقشی حیاتی دارد، بلکه بعنوان عاملی مهم در سازگاری با تغییر اقلیم نیز شناخته شده است. با افزایش کمبود آب در جهان (در اثر فعالیت های انسانی و تغییر اقلیم)، وابستگی به منابع آب زیرزمینی و فشار بر این منابع افزایش یافته است.

کشور ما ایران نیز به واسطه قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک زمین و مواجهه با پدیده تغییرات شدید اقلیمی و آب و هوایی، با چالش کاهش نزولات جوی و خشکسالی های درازمدت مواجه شده است که این اتفاق در کنار افزایش تقاضا برای آب، فشار بر منابع استراتژیک آب های زیرزمینی را افزایش داده است.

طی سالیان گذشته در اثر اضافه برداشت آب از سفره های زیرزمینی به ویژه در دشت های ممنوعه کشور، نه تنها این سفره ها تخلیه شده و کیفیت آب به شدت کاهش یافته بلکه تداوم این امر به گسترش پدیده فرونشست دشت ها نیز منجر شده است که پیامدهای بسیار خطرناکی در پی دارد.

اگرچه در چندسال اخیر و با اجرای طرح تعادل بخشی به سفره های آب زیرزمینی و نیز طرح سازگاری با کم آبی، اقداماتی چون شناسایی و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیرمجاز، کنترل اضافه برداشت آب از چاه های مجاز، توسعه سامانه های نوین آبیاری، تغذیه مصنوعی سفره های آب زیرزمینی و… برای صیانت از منابع آب های زیرزمینی در دستور کار وزارتخانه ها و دستگاه های ذیربط قرار گرفته است اما هنوز هم این اقدامات در برابر ابعاد گسترده تخریب سفره های آب زیرزمینی در گوشه و کنار کشور بسیار ناچیز است و برای مدیریت و حل این بحران می بایست با یک عزم ملی و تلاش همگانی، در ابتدا جلوی غارت این سرمایه ارزشمند گرفته شود و سپس با بهره گیری از روش های علمی و اصولی، زمینه بازسازی و احیای سفره های آب زیرزمینی فراهم گردد.

گزارش از: سیداحمد طبایی