آیا بنزین خشم مردم را شعله‌ور کرد؟

گروه اقتصادی سورپرس– محمود ابراهیمی سعید؛ «بنزین سهمیه‌بندی و دونرخی شد»؛ این جدی‌ترین خبر بامداد روز جمعه بود که بر روی خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری قرار گرفت. واکنش اولیه بخشی از مردم قبل از آغاز سهمیه‌بندی این بود که به پمپ‌بنزین‌های سراسر کشور سرازیر شوند تا باک بنزین خودروی خودشان را پر کنند؛ اما این همه ماجرا نبود؛ از روز شنبه زمزمه‌ها، تصاویر و ویدئوهایی در رسانه‌های رسمی و غیررسمی منتشر شد که تجمعات اعتراضی بخشی از مردم را نسبت به افزایش نرخ بنزین نشان می‌داد. تصمیم افزایش قیمت و دونرخی شدن بنزین را سران قوا گرفته بودند و رهبر معظم انقلاب نیز از آن حمایت کردند.

فارغ از ماجراهای رخ‌داده طبیعی است که افزایش قیمت بنزین باعث افزایش نرخ تورم خواهد شد و قابل تامل آنکه افزایش قیمت بنزین، با سرعت بیشتری روی نرخ تورم سایر کالاها و خدمات اثرگذار خواهد بود. برخی از کارشناسان که حامی تصمیم سران سه قوه هستند، اعتقاد دارند که ضریب افزایش تورم ناشی از افزایش قیمت سوخت، کمتر و حدود دو الی سه درصد خواهد بود اما کارشناسان دیگری نیز هستند که این وضعیت را بدتر از گروه اول ارزیابی می‌کنند و تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین را بیش از ۱۵ درصد در نظر می‌گیرند. اگرچه دولت گفته که عواید حاصل از افزایش قیمت بنزین را به خانوارها به‌صورت مستمر پرداخت خواهد کرد اما اعتقاد برخی بر این است که این پرداخت‌ها هم نمی‌تواند جواب‌گوی نیازهای مردم باشد.

استدلال اقتصادی دولت در زمینه افزایش قیمت بنزین منطقی است. بسیار ساده است که سوبسیدی که دولت روی بنزین اعمال می‌کند باعث می‌شود که یارانه بنزین بالسویه بین مردم تقسیم نمی‌شود و افراد ثروتمند که دارای یک یا چند خودرو هستند، بیشتر از یارانه بهره‌مند می‌شوند و اقشار فاقد خودرو از این یارانه بهره نمی‌برند. از سوی دیگر افزایش قیمت بنزین باعث می‌شود قاچاق این فرآورده نفتی به‌دلیل کم بودن فاصله قیمت با کشورهای همسایه به حداقل ممکن برسد. حتی در این زمینه دولتی‌ها استدلال می‌کنند که قیمت سوخت در ایران نسبت به کشورهای همسایه بسیار ارزان است و این موضوع سبب می‌شود که افراد نسبت به قاچاق آن وسوسه شوند. یک نکته دیگر نیز در رابطه با افزایش قیمت بنزین این است که به‌دلیل تحریم‌ها، دولت با کسری بودجه مواجه است و به‌نحوی باید این کسری را جبران کند که یکی از راه‌ها، افزایش قیمت بنزین است.

همه این استدلال‌ها از منظر اقتصادی قابل توجیه و منطقی به‌نظر می‌رسد اما نکته مغفول در خصوص این تصمیم، به وضعیت معیشتی مردم بازمی‌گردد که مع‌الاسف باید اذعان کرد طی یک‌سال و نیم گذشته، با بازگشت همه‌جانبه تحریم‌های ظالمانه دولت دونالد ترامپ علیه کشورمان و هم‌چنین افت ارزش پول ملی، وضعیت اقتصادی مردم نامطلوب شده است و آنچه که از برآیند وضعیت عمومی اقتصاد کشور می‌توان درک کرد این است که شاخص‌های اقتصادی رو به افول دارند. این در حالی است که مردم برای مدتی از مزایای برجام پربرکت بهره‌مند شده بودند و به ناگاه ورق برگشت و ترامپ از برجام خارج شد و تحریم‌ها برگشت.

به‌نظر می‌رسد علی‌رغم اینکه تصمیم دولت و سران قوا برای افزایش قیمت بنزین توجیه اقتصادی دارد اما در برهه کنونی اقدام به چنین عملی، تبعات اجتماعی به‌بار آورد و تنش‌های خاصی را در این رابطه شاهد بودیم. از سوی دیگر، اگر دولت طی چند سال اخیر، به‌صورت پلکانی قیمت سوخت و حامل‌های انرژی را بالا می‌برد، اینک مجبور نبود به‌صورت یکباره و در یک فاز چنین اقدامی را عملیاتی کند. در این حالت اگرچه نیت دولت در حالت کلی «فقرزدایی» است اما برداشتی که از آن می‌شود «فقرزایی» است. دولت می‌خواهد یارانه‌ای که به مردم می‌دهد به‌صورت هوشمندانه اقشار کم‌برخوردار را پوشش دهد اما برخی تصور می‌کنند این حق مردم است که از بنزین با قیمت پایین برخوردار باشند چرا که درآمد آن‌ها هم‌تراز درآمد کشورهای همسایه نیست و بنابراین نباید قیمت سوخت هم‌تراز کشورهای همسایه باشد و از سوی دیگر به‌قول برخی‌ها ایران روی نفت خوابیده است و نباید هزینه زیادی برای انرژی صرف کند. به‌هرحال اتفاقات روزهای اخیر در ایران، برای سیاست‌مداران کشور باید درسی باشد که امور را «به‌هنگام» و «به‌هنجار» انجام دهند. حتی خود این امر که چنین خبری به ناگاه به گوش مردم نیز می‌رسد عامل ایجاد تنش است و به‌نظر می‌رسد رسانه‌ای کردن چنین اخباری به‌صورت آرام می‌تواند از خشم مردم ممانعت به‌عمل آورد.

انتهای پیام/ ۱۲۳