مسابقه‌ فوتبالی که کسی سوت پایانش را نشنید!

به گزارش سورپرس، ۲۳ بهمن سال ۱۳۶۵ خورشیدی روزی تلخ در تاریخ دفاع مقدس در استان ایلام و ورزش کشور است، زیرا در این روز هواپیما‌های نظامی عراق افراد بی‌گناه را درحالی‌ که مشغول بازی فوتبال بودند با موشک نشانه گرفتند و ۱۵ ورزشکار در این حادثه شهید شدند. در واقع شهادت ۱۰ فوتبالیست، سه کودک، یک داور و یک تماشاگر حاصل هجوم ناجوانمردانه دژخیمان صدام بود و اتفاقی تلخ در تاریخ ورزشی کشورمان رقم خورد و شاید به جرات بتوان گفت بی‌سابقه‌ترین جنایت جنگی تاریخ ورزش جهان به حساب می‌آید.

شرح رویداد تلخ زمین فوتبال

تیم‌های فوتبال «منتخب چوار» و «منتخب جوانان استان ایلام» در ۲۳ بهمن‌ماه سال ۶۵، اقدام به برگزاری مسابقه به میزبانی شهر چوار کردند، نیمه اول این مسابقه با پیروزی ۲ بر۱ تیم جوانان استان به پایان رسید. در بین دو نیمه شهید «حسین هزاوه» مربی و بازیکن تیم منتخب چوار به بازیکنان گفت: فرض کنید در خط مقدم جبهه هستید. با شجاعت و شهامت بجنگید گویی می‌دانست واقعه‌ای عظیم در راه است.

درحالی‌که حدود ۱۰ دقیقه از نیمه دوم گذشته بود، هواپیما‌های دشمن بعثی، تمامی بمب های خود را روانه زمین فوتبال چوار کردند و زمین چمن را تبدیل به خط مقدم واقعی کردند. شهید هزاوه که خودش یک پاسدار بود، لحظاتی قبل از بمباران سعی کرد با فریاد‌های خود همه را روی زمین بخواباند و وضعیت موجود را مدیریت بحران کند و انصافا اگر تلاش های او در آن لحظات نبود شاید چندین برابر آمار جان باختگان افزایش پیدا می کرد.

خاطرات یکی از شاهدان ماجرا

خان محمدی امدادگری که در آن روز‌ها در مرکز بهداشت «چوار» کار می‌کرد می‌گوید: آن روز آقای “هزاوه” بخشدار که خودش نیز فوتبالیست بود، به مرکز بهداشت سر زد و درخصوص بازی و ورزشکار مصدومی که قرار شد به بازی برسانیم صحبت کرد. منم گفتم هرکاری برای موفقیت تیم فوتبال چوار از دستم بربیاید و لازم باشد دریغ نمی‌کنم.

با گفتن این حرف من، بر چهره هزاوه آرامش خاصی نشست و برای خواندن نماز و رسیدگی به دیگر امورات کاریش ما را ترک کرد، چند ساعت بعد مجتبی ناصری پیش من آمد و انگشتش را مداوا کردم که به بازی برسد، چهره اش را در آنروز هرگز فراموش نمی‌کنم.

به مجتبی گفتم شما قهرمان واقعی هستید، اما امروز روز حساسی است و وضعیت منطقه خیلی اضطراری است. از صبح بار‌ها آژیر خطر به صدا درآمده است، به مسوولان بگویید اگر امکان دارد این بازی را به روز دیگری موکول کنند. مجتبی در جوابم گفت: ما همه با همیم و خواهیم جنگید و هر چه خواست خدا باشد راضی هستیم.

انگار این عزیزان خبر داشتند چه اتفاقی قرار است بیفتد و از جنگ و شرایط موجود هراسی به دل راه نمی‌دادند و شاد کردن و روحیه دادن به رزمندگان و مردم زیر چادر‌ها را تکلیف و ارزش می‌دانستند و از شهادت خود خبر داشتند.

دقایقی از رفتن مجتبی ناصری نگذشته بود که آژیر قرمز به صدا درآمد و دود سیاهی تمام فضای شهر چوار را فرا گرفت و مردم هول شده بودن و هرکس به طرفی می‌دوید و بعضی هم به طرف زمین فوتبال و دود و آتشی که به پا شده بود با عجله شتافتند، ما هم سریع به اتفاق امدادگران دیگر سر حادثه حاضر شدیم. آنجا کربلایی مشاهده کردیم که شاید تطابق زیادی با کربلای حسین (ع) داشت. با دیدن بدن‌های پاره پاره و ترکش‌هایی بر بدن شهید هزاوه و سر از تن جدا گشته مجتبی ناصری و بدن‌های در خون غلتان شهیدان و مجروحان زیادی که در گوشه و اطراف افتاده بودند، با دیدن این وضعیت به کمک مجروحان و انتقال پیکر شهدا به ستاد معراج آمدیم و یکی از دردآورترین حادثه تاریخ ذهنم در طول دوران امدادگری در آنجا نقش بست.

بنابراین گزارش، در جریان حمله ناجوانمردانه هوایی هواپیما‌های رژیم بعثی به ورزشگاه و در این حادثه دردناک، یونس تلوکی، مجتبی ناصری، علی نجات کرمی، علی عباسی، محمد کمالوندی، جهانگیر کاوه، عبدالرزاق مهدیه، صیدمحمد زارعی، حسین هزاوه (بازیکنان فوتبال)، حمیدرضا رضایتی (داور مسابقه)، مراد آذرخش، خلیل مظفری، سجاد مظفری، محمدجواد مظفری و امجد حیدری (تماشاگران مسابقه) به شهادت رسیدند و تعداد زیادی فوتبالیست و تماشاگر جانبازشدند.

فیلم «مستطیل قرمز» روایتگر جنایت هولناک

حالا بعد از گذشت سه دهه از این جنایت جنگی علیه مردم بی دفاع، دوربین سینما روایتی از این اتفاق تلخ را نمایش داده است. یک اتفاق از هزاران اتفاقی که تاکنون سینمای ایران از آن مغفول مانده است.

برادران «حسن و حسین صیدخانی» دو هنرمند و کارگردان جوان ایلامی پس از سال‌ها تصمیم گرفتند تا روایتی از جنایت رژیم بعث عراق نسبت به مردم شریف ایران زمین را در فیلم سینمایی «مستطیل قرمز» نمایش دهند که مورد استقبال قرار گرفت به‌گونه‌ای که آن‌ها با حضور در جشنواره «میلان ایتالیا» مفتخر به دریافت نشان بهترین فیلم داستانی بلند شدند.

اهمیت پرداختن به این مسئله انسانی و موفقیت این هنرمندان در ساخت اثر سینمایی «مستطیل قرمز» و همچنین دریافت نشان بهترین فیلم داستانی بلند از جشنواره میلان ایتالیا بهانه‌ای شد تا پایگاه خبری سورپرس گفتگویی را با «حسن و حسین صیدخانی» کارگردانان این اثر سینمایی انجام دهد که در ادامه می‌خوانید:

*در ابتدا از زبان خودتان درخصوص فعالیت‌های هنری تان قبل از«مستطیل قرمز» در حوزه سینما داشته‌ای برایمان بگوئید؟

حسن صیدخانی: حسن و حسین صیدخانی، متولد ۱۳۶۶ در شهر ایلام هستیم. شروع حرفه‌ای کاریمان از تلویزیون و از سال ۱۳۸۳ بوده، قبل از آن نیز فعالیت داشته‌ایم اما خیلی حرفه‌ای نبوده است. سال ۱۳۸۳ اولین فیلم خودمان را با عنوان «فصل رویش» با موضوع انرژی هسته‌ای ساختیم که در آن مقطع توانست در مجلس شورای اسلامی پخش شود و توانستیم فیلم را به جاهای مختلف بفرستیم.

*علت اینکه می‌گویید چنین موضوعاتی کار نشده‌اند، چیست؟

حسین صیدخانی: اشکال ما این است که نواندیشان را به سینمای دفاع مقدس راه نمی‌دهند. یعنی سینمای دفاع مقدس را در حد فکر خودشان نگه داشته‌اند. یعنی یک‌جوری است که خیلی‌ها می‌گویند در انحصار است ولی ما قبول نداریم، اینجوری نیست و خدا کند که این‌طور نباشد اما خیلی‌ها که این بی‌مهری‌ها را دیده‌اند عنوان می‌کنند که سینمای دفاع مقدس در انحصار است.

حسن صیدخانی: بحث این است که اتفاقی به این بزرگی «بمباران زمین فوتبال چوار» رخ داده است، ما در این رابطه یک کار تحقیقی و پژوهشی که حداقل هفت ماه زمان بُرد انجام دادیم، نویسنده و محقق در منطقه حضور پیدا کرد و با بازماندگان ماجرا به طور مفصل صحبت کرد و مسئله را شناخت و جالب است که فیلمنامه‌ای که ما بیرون آوردیم دقیقاً مطابق با واقعیت است.

اصلاً هیچ‌گونه خیال‌پردازی و قصه‌پردازی در آن وجود ندارد و همه از واقعیت وام گرفته شده است. گره‌های فیلم‌نامه نقش زیادی را در قصه داشت و کمک کرد تا فیلم‌نامه آماده شود و بعد از آن کار فیلم‌نامه آماده شد قول‌های زیادی برای حمایت به ما داده شد و گفته می‌شد شما کار تولید را آغاز کنید ولی اتفاق خاصی رخ نداد و وسط فیلمبرداری مطرح کردند که ما بعد از آماده‌سازی فیلم حمایت می‌کنیم که باز اتفاقی رخ نداد و در نهایت فیلم با یک تیم خیلی خوب و عوامل حرفه‌ای سینمایی تولید شد.

۷۰ جلسه فیلمبرداری در دو مقطع زمانی؛ یک مقطع ۴۰ روزه و یک مقطع ۳۰ روزه کار فیلمبرداری آغاز شد و با دقت، ظرافت‌ها را سعی کردیم در فیلم داشته باشیم و سپس به مرحله تدوین و صداگذاری رسیدیم. ما می‌دانستیم اتفاقات خوبی برای فیلم رخ خواهد داد و خیلی هم امیدوار بودیم و با همان جسارت مسیر را ادامه دادیم.

*گویا شما چند سال درگیر این کار بوده‌اید و نتوانسته‌ بودید سرمایه‌ای برای تولید جذب کنید؟

حسن صیدخانی: تعریف تهیه کننده در سینما بیشتر پیگیری کارهای حقوقی است و بیشتر رابط بین فیلم‌ساز و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و سرمایه‌گذار در کار نیست؛ البته در تلویزیون تعریف جداگانه‌ای از تهیه کننده وجود دارد. درخصوص عدم حمایت، واقعاً مسوولین فرهنگی اعتقادی به جوانان ندارند و همه حرف‌هایشان شعار است. اینکه گفته می‌شود ما اعتقاد به جوانان داریم، نیست. آن‌ها باور و اعتقاد ندارد. ما هرجایی مراجعه کردیم فیلم‌نامه را می‌پسندیدند اما به ما باور نداشتند و ما هرکاری کردیم که به جوانان اعتماد کنند، نشد. مسوولین فرهنگی فکر می‌کنند فقط چند نفر محدود می‌تواند در سینمای دفاع مقدس فیلم بسازند! من نمی‌دانم چنین باوری وجود دارد و این باعث می‌شود که سینمای دفاع مقدس در سطح فکری خاصی نگه داشته شود.

حسین صیدخانی: و تمام سرمایه و بودجه‌ای که برای سینمای دفاع مقدس وجود دارد بین چند نفر تقسیم می‌شود!

حسن صیدخانی: سالیانه چندین میلیارد به سینمای دفاع مقدس اختصاص داده می‌شود که به چندنفر داده می‌شود تا کار کنند و اصلاً جایی برای شخص دیگری باقی نمی‌ماند ولی ما خودمان ایستادیم چراکه این شهدا، شهدای مظلومی بودند. به قدری این‌ شهدا مظلوم بودند که شبانه دفن شدند چراکه در طول روز بمباران صورت می‌گرفت و شبانه بدون اینکه نوری روشن باشد، این شهدا دفن شدند. این اوج مظلومیت شهدای این منطقه است.

حسین صیدخانی: بعد از ۳۳ سال برای نخستین‌بار یک فیلم دفاع مقدس در یک جشنواره غربی پذیرفته می‌شود و برای اولین بار یک فیلم دفاع مقدس در دنیا جایزه دریافت می‌کند؛ این یعنی افتخار.

*انگیزه شما از ساخت این فیلم چه بود؟

حسین صیدخانی: پدرمان و مادران ما همگی درگیر جنگ بوده‌اند و همین امروز نیز ما در خانه‌هایمان متاثر عوارض جنگ در بچه‌ها و نسل‌های بعدی هستیم. ما هنوز درگیر اثرات و تبعات جنگ هستیم.

حسن صیدخانی: خیلی‌ها به ما گفتند پرداختن به سینمای دفاع مقدس با بودجه شخصی ریسک است اما یک اتفاق و باور پشت این فیلم بود. واقعاً برخی مواقع انسان حس تکلیف دارد و فارغ از مسائل دنیایی سند ملکی پدرمان که سرمایه تمام زندگی او بوده را در رهن بانک قرار دادیم. ریسک ما در این حد بود. ممکن است این خانه در سطح ملی ناچیز باشد اما همین خانه تمام داشته‌های یک خانواده است. ما این ریسک را پذیرفتیم و معتقدیم که خدا هم ما را کمک می‌کند و قطعاً پاسخ خواهیم گرفت اما بحث این است که سینمای دفاع مقدس را نگه‌ داشته‌اند درحالی که باید دامنه را باز کنند چراکه استعدادهایی هستند که روی سوژه‎های زیاد و متنوع آن کار کنند. فیلمی که امروز با ۲۰ میلیارد ساخته می‌شود را می‌توان به ۱۰ جوان فیلمساز بدهند تا ۱۰ فیلم درجه یک که بتواند تاثیرگذار باشد را بسازند. ما نمی‌دانیم جریانی که محدود کننده است، چه کسی است اما ما این راه را ادامه خواهیم داد چراکه مسیر را پیدا کرده‌ایم.

*مسئولین استانی چقدر شما را حمایت کردند؟

حسن صیدخانی: حمایت‌ها و نوع آن‌ها متفاوت است؛ این اولین فیلم سینمایی ایلام است. برخی مواقع مسئولین توجیه نیستند و باور ندارند. اینکه یک مسوول یک مسئله را باور داشته باشد خیلی مهم است. وقتی این باور وجود نداشته باشد کاری نمی‌توان انجام داد. سوال ما این است که ایلام چقدر در جنگ تاثیر داشته است؟ چرا تاکنون یک فیلم درباره حضور ایلام در جنگ ساخته نشده است؟ جایگاه کرمانشاه، سنندج، سقز، مریوان و سایر مناطق غرب کشور در جنگ کجاست؟ این‌ها همه سوال‌هایی است که برای مردم غرب کشور بی پاسخ مانده است.

اعتقاد داریم که مردم انقلاب را رها نکرده‌اند بلکه مدعیان مردم را رها کرده‌اند. اگر به ایلام، کرمانشاه و کردستان بروید، متوجه خواهید شد که ولایت‌مدارترین آدم‌‌‌ها در این مناطق حضور دارند. مردم بسیار قانع و با شرافتی که بسیاری از آنها در جریان این فیلم ما را کمک کردند. زمان ساخت «مستطیل قرمز» یک شهر درگیر فیلم بودند؛ این حضور برای ما بسیار ارزشمند بود.

*شما در جشنواره میلان ایتالیا برنده جایزه بهترین اثر بلند داستانی شدید، برای دریافت جایزه در جشنواره حضور پیدا کردید؟

حسین صیدخانی: ما معتقد بودیم که فیلم حرف خودش را می‌زند. خداشاهد است که اهل شعار نیستیم اما وقتی بچه‌های هم سن و سال ما که در آن مناطق هستند و یک پول توجیبی ندارند و خیلی از دانش‌آموزان در مدارس دفتر مشق ندارند، ما مصلحت ندیدیم به میلان برویم، اگر فیلم قرار باشد حرفی بزند، خواهد زد و نیازی به حضور کارگردان و تهیه کننده و عوامل ندارد درحالی که کارت دعوت برای حضور پنج روزه در میلان دریافت کردیم اما ما گفتیم این هزینه و هدیه را صرف لوازم‌التحریر دانش آموزان کم بضاعت کنیم که فکر می‌کنیم بهترین تصمیم را گرفتیم و با این حال توسط سرکنسولگری و وزارت خارجه جوایز را دریافت کردیم.

حسن صیدخانی: این فیلم از بین ۶۰۰ فیلم به مرحله دوم راه یافته بود؛ نمایندگانی که از ایران در جشنواره حضور داشتند از راه‌یابی «مستطیل قرمز» به مرحله دوم جشنواره خوشحال و راضی بودند و همین را موفقیت بزرگی می‌دانستند که وقتی مراسم اختتامیه برگزار و اعلام شد که در بخش سینمایی بلند، فیلم «مستطیل قرمز» مدال بلورین و لوح زرین دریافت کرده، برایشان غیرقابل باور بود چراکه هفت داور از هفت کشور اروپایی آثار جشنواره FICTS میلان را داوری می‌کرد و شرایط و رقابت بسیار سخت بود.

*کار فیلمبرداری «مستطیل قرمز» را چه کسی انجام داد؟

حسن صیدخانی: تورج اصلانی و تیم‌شان ۴۰ روز کار فیلمبرداری را انجام دادند و ۷۰ درصد کار فیلمبرداری انجام شد، اما بخاطر مسائل مالی یک وقفه چند ماهه صورت گرفت و کار را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرد.

*بازیگران شاخص کار چه کسانی بودند؟

حسن صیدخانی: اندیشه فولادوند، علی اوسیوند، جمشید جهان‌‎‌زاده یک بازیگر از کشور فرانسه و بازیگران محلی از جمله حسن مظلومی، عاطفه مرشدی، امیررضا مهدی بیگی، هستی صادقیان که بازی خیلی درخشانی داشت همه از بازیگران ایلامی بودند که از آن‌ها استفاده کردیم.

سکوت فیفا درباره یک جنایت در زمین فوتبال

*در یک تیزر تبلیغی گفته بودید که این ماجرا را باید توسط فیفا پیگیری کنیم، ماجرا چیست؟

حسن صیدخانی: صحبت ما با فیفا این است چطور درباره این جنایت سکوت کرده‌اند؟ ما با نماینده فیفا دیدار و صحبت کردیم و ماجرای این فیلم را به او گفتیم. در ماجرای بمباران زمین فوتبال چوار در استان ایلام، تنها ۱۱ بازیکن فوتبال به شهادت می‌رسند درحالی که در جنگ جهانی دوم، به خاطر یک مسابقه فوتبال آتش بس اعلام می‌شود. من نمی‌دانم در جریان جنگ چنین جنایتی رخ می‌دهد و هواپیمای جنگی زمین فوتبال را در جریان بازی فوتبال بمب‌باران می‌کند و تاکنون کسی آن را پیگیری نکرده است. ما به عنوان فیلمساز تمام هم و غم خود را گذاشتیم تا درباره این موضوع یک فیلم بسازیم و صدای مظلومیت مردم کشورمان را به گوش جهانیان برسانیم.

از فردوسی‌پور تشکر می کنیم  و از ظریف می خواهیم فیلم را ببینند

حسین صیدخانی: در جریان ساخت این فیلم عادل فردوسی پور از ما خیلی حمایت کرد و در اکران خصوصی آن هم آمد، ولی در اینجا از آقای ظریف وزیر امورخارجه و سایر مسئولان وزارت خارجه و تیم دیپلماسی می خواهم که حتما این فیلم را ببینند که در مذاکرات و جاهایی که می توانند از حقانیت ملت ایران و مظلومیتشان دفاع کنند، بهتر بتوانند این کار را انجام دهند. لازم است که در جریان این موضوع همه ورود پیدا کنند چراکه چنین موضوعات و اتفاقاتی می‌تواند اوج مظلومیت کشورمان را به مردم جهان نشان دهد. به هر حال ما ریسک ساخت چنین فیلمی را با جان و دل خریده‌ایم.

لزوم توجه مسوولان برای ماندگاری این روز در تقویم کشور

اگر اتفاق زمین فوتبال چوار، در هر جای دنیا می‌افتاد شاید توجه ویژه‌ای به آن می‌شد و بازتاب بین‌المللی گسترده ای پیدا می کرد، با وجود اینکه ۳۳ سال از آن حادثه می‌گذرد، تنها در یکی دو سال اخیر هر از گاهی، آن هم در سالگرد شهادت شهیدان این واقعه، یادی از این واقعه مهم شده است. اما لازم است مسوولان برای ماندگاری این روز که تعداد زیادی ورزشکار و تماشاگر بی گناه شهید و مجروح شدند، بیشتر توجه و اهتمام کنند، تهیه فیلم و مستند از این حادثه و نشان دادن مظلومیت مردم بی گناه ایران در دوران  جنگ تحمیلی به خصوص در مجامع و محافل بین المللی، مخصوصا در رویدادهای بزرگ ورزشی، حقانیت ما در مقابل جنگ نابرابر بیش از پیش آشکار می کند. به هر حال ثبت واقعه تاسف بار زمین فوتبال چوار در تقویم ملی به عنوان (روز ورزش و شهادت) حداقل ادای دین به شهدای گرانقدر و مردم استان ایلام و کشور است.

گفتنی است؛ استان ایلام جز معدود مناطقی بود که در پیشانی جنگ قرار داشت و بسیاری از عملیات های مهم در دوران دفاع مقدس در این شهر انجام شد. این استان مقاوم در طول هشت سال جنگی تحمیلی، همواره آماج حملات رژیم بعث عراق قرار گرفت و بخش عمده ای از شهر تلی از خاک شد، اما مردم غیرتمند و وفادار ایلام تا آخرین لحظه و تا پایان جنگ پایداری و از آب‌ و خاک مملکت‌شان با تمام وجود دفاع کردند.

انتهای پیام/۱۰۱