به مناسبت ۱۳ بهمن، روز جهانی تالاب‌ها/تالاب گنجینه‌های ناشناخته
تالاب‌ها با فراهم ساختن آب و قابلیت زادآوری اولیه، نقش مهمی در بقای گونه‌های بی‌شماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفا می‌کنند.
به گزارش سورپرس ، تالاب به تجدید ذخیره آب‌های زیرزمینی کمــک می‌کند و مانند فیلترهایــی برای آلودگی‌های طبیعــی کاربرد دارند. با وجود تمام فوایدی که تالاب‌ها دارند، برخی از آنها در سطح جهان به مرور به سمت نابودی کشیده می‌شوند که دلیل عمده آن، آگاه نبودن و نداشتن شناخت درست از تالاب‌هاست. در این مقاله، محققان به برسی انواع تالاب‌ها، باورهای غلط نسبت به آنها، آسیب‌شناسی و فعالیت‌های مختلف جهانی که در راستای بهبود وضعیت عمده تالاب‌ها انجام شده است، پرداخته‌اند.
در این پژوهش با عنوان «تالاب گنجینه‌های ناشناخته»، که توسط فرزانه درخشان بابایی کارشناس ارشد جغرافیا، دکتر عزت اله قنواتی، دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی و دکتر منیژه قهرودی تالی، دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی، انجام شده، آمده است:« وقتی ما باتلاق‌ها، لجن‌زارها، توربزارها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، مناطق ساحلی، صخره‌های مرجانی یا شالیزارهای برنج را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی در فراهم کردن آب پاک، حفظ تنوع زیستی، کاهش تأثیر تغییرات آب و هوایی، تجدید آب‌های زیرزمینی، کنترل ســیلاب‌ها و بســیاری منابع دیگر نقش بنیادی دارند که خدمات اکوسیستمی نامیده می‌شوند».
محققان در رابطه با ریشه کلمه تالاب، بیان کرده‌اند: «در فرهنگ دهخدا کلمه کول یا کولاب معادل تالاب به کار رفته است. برخی کلمه تالاب را متشکل از دو کلمه «تال» و «آب» می‌دانند که کلمه تال در زبان هندی به معنای آبگیر یا رشته است که به علت حالت گسترش نهر در لابه لای نیزارهای اطراف تالاب، با این واژه مرتبط شده است. با این همه، واژه تالاب هنوز در نزد افکار عمومی، جایگاه علمی، مناسب و تعریفی شناخته شده و مشــخص ندارد».
براساس آن چه در این مقاله آمده، بسیاری از مردم، تالاب‌ها را مناطقی دور از دســترس می‌دانند که محل تکثیر انواع حشرات و بسیاری از ناقل‌های بیماری است. هر منطقه‌ای که در آن نیزار، آب، پرنده، ماهی، چمن‌زار و موجودات بهره‌مند از آن، موجود باشــد، تالاب نامیده می‌شــود که اکوسیســتم آن یک روند تکاملی دارد و منتهی‌الیه جنگل واقع می‌شود و دخل و تصرف در هر منطقه آن موجب جلوگیری از رشد تکاملی آن می‌شود.
محققان در رابطه با اقدامات انجام شده در راستای بهبود وضعیت تالاب‌ها، خاطرنشان کرده‌اند: «از اولیــن اقدامات مؤثر و هماهنگ جهانــی در حمایت از تالاب‌ها، تشکیل کنوانسیون حفاظت از تالاب‌های جهان (کنوانسیون رامسر) بود که در دوم فوریه۱۹۷۱، برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ به میزبانی دولت ایران و در شــهر رامسر با انگیزه آشــنایی بشر با ویژگی‌های منحصر به فرد تالاب‌ها و مشــارکت جهانی در حفاظت از تالاب‌ها شکل گرفت که تا به امروز ۱۱۸ کشور جهان به این کنوانسیون بین المللی ملحق شده‌اند.
کنوانســیون رامسر طی ســالیان متمادی از فعالیت خود توانسته است ضمــن جلب نظر افکار عمومی، جهانیان را از تأثیر و اهمیت قابل توجه این جلوه‌های بدیع در زندگی انســان و بقای موجودات زنده آگاه سازد و رغبت کشــورهای جهــان را در همکاری با این نهاد گســترش دهد، به گونه‌ای که اگر در سال ۱۳۴۹ فقط تعداد محدودی از کشورهای جهان (حدود ۱۸ کشــور) عضو این کنوانسیون بودند، امروزه براساس آخرین اطلاعــات موجود، تعداد اعضا به ۱۱۸ کشــور افزایش یافته اســت و در مجموع ۱۰۱۵ تالاب را با مســاحتی بالغ بر ۷۱ میلیون هکتار در دفتر کنوانســیون به ثبت رسانیده‌اند».
نویسندگان در بخش دیگری از این مقاله در رابطه با اهداف و عملکردهای این نهاد می‌گویند: «این نهاد بین‌المللی پس از تأســیس همواره کوشیده است با برگزاری منظم جلسات کنوانسیون در کشورهای مختلف عضو، مسائل و مشکلات زیســت‌محیطی تالاب‌ها را در اقصی نقاط جهان مورد بررســی قرار دهد و راه‌حل‌های ممکن را در حمایت و حفاظت هرچه بیشتر این بوم سازگان‌های طبیعی پیشنهاد کند. کنوانسیون سعی دارد با توسعه این تفکر که تالاب‌ها محیط‌های کثیف و بدی نیســتند، بلکه ســازنده منابع بزرگ اقتصادی، فرهنگی، عملی و تفریحی هر کشــور به شمار می‌آیند، تخریب مردم را از خسارات جبران ناپذیر ناشی از آنها آگاه سازد».
محققان این مقاله با اشاره به برخی از انواع تالاب‌ها، تشریح کرده‌اند: «باتلاق، رستنی‌های پهنه‌ای از زمین پست که از رطوبت اشباع شده و معمولا در آن روییده باشد و برخلاف مانداب، پوشیده از آب نباشد. به تعریفی دیگر، باتلاق‌ها به مناطق پست و سطحی اطلاق می شوند که در طول سال یا در فصل‌های بارانی به دلیل جریان آب‌های سطحی یا زیرزمینی کم و بیش از آب اشباع شده باشند. منابع آب موجود در باتلاق‌ها غیرقابل استفاده و اغلب دارای املاح فراوان است».
طبق این مقاله سایر انواع تالاب‌ها به صورت ذیل هستند: «مانداب: رستنی‌هایی در قطعه زمین پستی که از رطوبت اشباع شده، یا زمین پست و مرطوبی که گه‌گاه به زیر آب می‌رود و به دلیل نفوذناپذیری خاک و کمبود زهاب، از گل ولای فراوان تشکیل شده است. مرداب: آب‌های شور و کم عمقی که به وسیله زمین باریکی از دریا به طور کامل یا ناقص جدا شده باشند. تالاب مصنوعی: این نوع تالاب برای ســیل‌گیری رودخانه‌ها و دریاها به دســت انسان ساخته می‌شود.آب بندان: گونه‌ای از تالاب‌های مصنوعی ساخته دست بشر برای پرورش ماهی و ذخیره آب است».
درخشان بابایی و همکارانش ضمن اشاره به اهمیت تالاب‌ها، کارکردهای آن را به این صورت بیان کرده‌اند: «هر نوع تالاب از شــمار زیادی اجزای فیزیکی، بیولوژیکی یا شیمیایی تشــکیل شــده اســت. آب و خاک، گیاهان و مواد غذایی معرف این اجزا هســتند که در پیوند با یکدیگر در یک سیستم یکپارچه تالاب را به وجود می‌آورند. فرایندهای بین اجزا، کارکردهای تالاب‌ها را به وجود می آورند. تنوع زیســتی و ژنتیکی گونه‌هایی که در تــالاب زندگی می‌کنند از اهمیت بالایی برخوردار اســت. تالاب‌ها اگرچه وســعت چندانی نسبت به سایر محیط‌های زیستی ندارند، ولی در عمل به خاطر داشتن شرایط خاص محیطی، ویژگی‌های آب و خاک و پیچیدگی‌های بوم شناختی، تنوع قابل ملاحظه‌ای را به وجود می‌آورند».
محققان تشریح کرده‌اند: «تالاب‌ها به عنوان کانون‌های حساس نه تنها دارای تنوع گونه‌ای بسیار بالای جانوری و گیاهی هستند، بلکه تنوع ژنتیکی در هر یک از گونه‌ها در حد بالایی است و این تنوع به طور عمده در ارتباط مستقیم با تنوع محیط زیست و زیستگاه‌های تشکیل شده در تالاب است».
اثرات اقلیمی تالاب‌ها بر نواحی مجاور
درخشان بابایی و همکارانش در رابطه با اثرات اقلیمی تالاب‌ها بر نواحی مجاور، بیان کرده‌اند: «وجود گستره آبی در تالاب، باعث تعدیل درجه حرارت، افزایش رطوبت نسبی و نیز پالایش و تصفیه هوا در نواحی مجاور می‌شود. تغییرات بسیار جزئی درجه حرارت شبانه روزی از خصوصیات این مناطق به شمار می‌رود و دلیل آن، گرمای ویژه زیاد آب است. ازجمله دیگر فواید تالاب‌ها که در این مقاله به آنها اشاره شده است به شرح ذیل است:
جلوگیری از فرسایش خاک: پوشــش گیاهی موجود در تالاب و به ویژه حاشــیه آن، عامل مهمی در جلوگیری از فرســایش کرانه‌های ساحلی اســت. ورود انواع رسوبات از رودخانه‌های محلی یا شست وشوی خاک اراضی مجاور، تردد انواع قایق‌های ســریع در ســطح تالاب که عامل عمده ایجاد موج در سطح آب و برخورد آن با کناره و تخریب دیواره‌هاست به وسیله پوشش گیاهی حاشیه محدود می‌شود. سیستم‌های ریشه‌ای این گیاهان به حفظ خاک کمک و حرکات موئینــه خاک از عدم ثبات آن جلوگیری می‌کنند و ســبب می‌شــوند تا لایه‌های سطح شسته نشوند.
تغذیه آب‌های زیرزمینی: آب تالاب‌ها زمانی که به سفره‌های زیرزمینی می‌رسد لایه‌های آبدار زیرزمینی را تغذیه می‌کند. در طول زمانی که آب تالاب به لایه‌های آبدار زیرزمینی می‌رسد از صافی‌های مختلف می‌گذرد و از هرگونه آلودگی پاک می‌شود. کارکرد ذخیرهسازی آب سیلاب به وسیله تالاب‌ها و سپس تغذیه آب‌های زیرزمینی مفیدتر از زمانی اســت که رواناب‌ها به سرعت به پایاب رودخانه ســرازیر و از بستر آن خارج می‌شوند.
نفوذ آب تالاب به زیرزمین: تالاب می‌تواند بخشی از سیستم آب‌های کم عمق را تغذیه کند یا به صورت نفوذ به لایه پایین‌تر، سفره‌های عمیق دائمی به وجود آورد.
اهمیت تالاب‌ها به جهت حضور پرندگان: حضور پرندگان به صورت مهاجر یا بومی در مناطق، دارای ارزش‌های فراوانی اســت که از آن جمله می‌توان ارزش‌هــای اکولوژیکی، اقتصادی، آموزشــی، علمی، تفریحی و زیبایی شناسـی آنها را نام بــرد. ارزش‌های اکولوژیک و نقشــی را که پرندگان در مسیر انرژی و چرخه مواد غذایی در اکوسیســتم‌های منطقه بر عهده دارند و همچنین چنین رابطه تنگاتنگی که پرندگان با محیط خود برقرار می‌کنند، حائز اهمیت اســت.
تفرج و توریسم : چشم انداز زیبای تالاب‌ها تفرجگاه‌های پرطرف دار هستند و می‌توانند برای ســاکنان اطراف تالاب‌ها، سودهای اقتصادی زیادی از راه توریسم به ارمغان بیاورند. تالاب‌ها ساعات دلپذیری برای قایق رانی، شنا و ماهی گیری فراهــم می‌کنند و این امکان را به وجود می‌آورند که از نواحی مجاور آنها برای ساخت مکان‌های مناسب تفریحی استفاده شود.
اهمیت زیبایی شناسی: سیمای طبیعی زمین شامل اجزایی است که منظر یک مکان ویژه از یک منطقه را به وجود می‌آورند. تالاب‌ها از اجزای کلیدی سیمای طبیعی زمین به شمار می‌روند که نه تنها باعث تنوع می‌شوند بلکه نقطه محوری مناظر نیز به حساب می‌آیند.
اهمیت مذهبی و معنوی: بســیاری از جوامع برای امور مذهبی و معنوی خود مناطق ویژه‌ای دارند. بدیهی اســت نحوه نگرش این جوامع نسبت به این مناطق به عنوان بخشــی از شیوه یگانه زیستی آنها ممکن است برای افراد دیگر قابل درک نباشــد. از طرف دیگر ممکن است بین یک منطقه و یــک جامعه پیوندهای معنوی نیرومندی وجود داشــته باشــد. این نوع پیوندها ممکن است به دلیل رابطه فرهنگی ویژه و تاریخی باشد یا به دلیل اســتفاده‌های متوالی نسل‌های پیشــین به وجود آمده باشد. در بسیاری از موارد، این نوع مناطق کاملاً بی نظیرند و در صورت نابود شدن، تجدیدناپذیر خواهند بود. در بعضی از کشورها، تالاب ها چنین اهمیتی دارند.
تصفیه فاضلاب‌های شهری و صنعتی: رشــد روزافزون جمعیت و توسعه سریع صنایع از عواملی هستند که باعــث افزایش مصرف آب و تولید فاضلاب در جوامع شــده‌اند. با توجه به محدود بودن منابع آب در دسترس، ساخت تالاب‌ها با هدف تصفیه فاضلاب می‌تواند ضمن حفاظت از منابع آبی، بخشــی از کمبود آب را در مصارف آبیاری، کشــاورزی، مصارف صنعتی، تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی، پرورش ماهی و مصارف شهری جبران کند.
مهار سیلاب‌ها: تالاب‌ها به عنوان مخازن بزرگی بر ســر راه ســیلاب‌های ویرانگر قرار می‌گیرند و موجب کاهش بلایای طبیعی می‌شوند. آب مهار شده سیلاب‌ها به وســیله تالاب در مصارف کشــاورزی و صنعتی به کار می‌رود».
درخشان بابایی و همکارانش افزودند: «در صورت بی‌توجهی و نابودی این پرندگان با شکار و تخریب زیستگاه‌ها جبران چنین غیرممکن است. برای رابطه ظریف و دقیقی با محیط زیست منطقه، تقریبا مثال بعضی از پرندگان شکاری و گوشت خوار با تغذیه از جوندگان حاشیه تالاب‌ها نقش مهمــی در کنترل جمعیت جونــدگان و کاهش زیان‌های اقتصادی ناشی از انتقال و انتشار بیماری‌های عفونی و تخریب مراتع دارند».
دلایل تخریب و نابودی تالاب‌ها
محققان در رابطه با دلایل تخریب و نابودی تالاب‌ها، اظهار کرده‌اند: «از گذشــته‌های بسیار دور، انسان همواره به گسترش سیطره و تسلط خود بر زمین توجه داشته و براساس این باور غلط که منابع طبیعی موجود پایان ناپذیرند و انسان می‌تواند تا ابد از این چشم اندازهای طبیعی و غنی استفاده کند، هر روز دست درازی و چپاول بخش‌های جدیدی از آن را آغاز کرده و بر جمعیت خود روی کره خاکی افزوده است. فشار و سنگینی بار بهره برداری‌های مکرر، غیرآگاهانه و بیش از حد از منابع طبیعی و از جمله تالاب‌ها بر همه بخش‌های زیست ما به شدت احساس می‌شود».
در این پژوهش آمده است: «در این میان، الگوهای پیچیده اقتصادی کشــورهای پیشرفته از یک طرف و فقر و رشد نگران کننده جمعیت کشورهای در حال توسعه از طرف دیگر، بر این فشار می‌افزایند. بخش اعظم این تخریب‌ها و انهدام‌ها متوجه بوم ســازگان‌های آبی و محیط‌های تالابی اســت که حتی شدت تخریب آنها از بخش‌های دیگر به دلیل نداشتن درک صحیح از ارزش‌های نهفته آنها بیشتر است و روند بیابانی شــدن و توســعه کویر با از بین رفتن آنها سرعت بیشتری می‌گیــرد».
خطر نابودی تالاب‌ها همانند بحــران تخریب لایه ازون، از بحران‌های زیست محیطی جهان است
درخشان بابایی و همکارانش معتقدند: «امروزه خطر نابودی تالاب‌ها همانند بحــران تخریب لایه ازون، نابودی جنگل‌ها و انقراض بســیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی به یکی دیگر از بحران‌های زیست محیطی جهان تبدیل شده است. براساس اطلاعات منتشر شده از طرف کنوانسیون رامسر ۵۰ درصد تالاب‌های طبیعی نابود شده‌اند و در ایالات متحده آمریکا تقریباً تأثیر این نابودی در انواع زیستگاه‌های مهم مشهود است».
در این پژوهش آمده است: «در حوضه آبریز دریای خــزر، میزان قابل ملاحظه‌ای از تالاب‌ها برای مقاصد کشاورزی، ساخت مسکن و جایگاه دفن زباله نابود شده‌اند. همچنین در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان بخش قابل ملاحظه‌ای از تالاب‌ها در جریان جنگ تحمیلی و عوارض ناشی از آن آسیب دیده و البته جنگ خلیج فارس نیز بر آن بی‌تأثیر نبوده است. در حوضه آبریز هامون نیز علاوه بر جنگ طولانی مدت داخلی در کشــور افغانستان که موجب بروز آثار سوء در تالاب‌های آن حوضه شــده است، اعمال مدیریت نامناسب منطقه‌ای از جمله تغییر مسیر، ایجاد تأسیسات جدید و وارد کردن گونه‌های غیربومی، زیان‌های قابل ملاحظه‌ای را به دنبال داشــته است. نابودی تالاب کمیجان و تبدیل اراضی آن به زمین‌های کشــاورزی، پس از مدتی موجب غیرقابل استفاده شدن اراضی کشاورزی مذکور می‌شود».
محققان ضمن اشاره به وضعیت نامناسب تالاب گاو خونی، بیان کرده‌اند: «در معرض تهدید جدی قرار داشتن تالاب گاوخونی (بدون اقدامات و ملاحظات مدیریت آبریز زاینده رود) از فاجعه‌های زیســت محیطی در حال تکوین در این حوضه‌ها به شــمار می‌آید. به علاوه بر حوضه آبریز دریاچه ارومیه، احداث ســد روی رودخانه‌ها و احداث بزرگراه در داخل دریاچه ارومیه و عوارض ناشی از آن، تأسیســات آبزی پروری و زهکشی بخش‌هایی از آن از عوامل تهدید کننده جدی نابودی تالاب‌های این حوضه است».
درخشان بابایی و همکارانش به طور کلی، عمده ترین عوامل مؤثر در از بین رفتن تالاب‌ها در ایران و سایر نقاط را به صورت ذیل خلاصه کرده‌اند: «یکی از عوامل تخریب و انهدام تالاب‌ها، عوامل انسانی است. عدم شناخت واقعی ارزش‌های بالقوه و نقش و اهمیت این بوم سازگان‌ها در زندگی بشر، که ادامه حیات ما و سایر موجودات را تضمین می‌کند، موجب ناکام ماندن بسیاری از اقداماتی می‌شود که سعی در حفاظت از تالاب‌ها و جلوگیری از تخریب آنها دارند».
طبق این مقاله: «تبدیل بوم سازگان‌های تالابی به زمین‌های کشاورزی از دیگر عوامل نابودی تالاب‌هاســت. تالاب‌ها از لحاظ مواد تروبزا بســیار غنی و برای امور زراعی مناسب هستند. از این رو تالاب‌های بی شماری تاکنون زهکشی و تبدیل به زمین‌های کشاورزی شده‌اند. رودخانه‌ها و جریان‌های آبی دیگر در مســیر خود به وســیله فاضلاب‌های شــهری، کشــاورزی و صنعتی آلــوده و در نهایت موجــب آلودگی تالاب می‌شوند. رسوبات حمل شــده به تالاب نیز موجب پر شدن تالاب، رسوب‌زایی و در نتیجه کم شدن گستره و توسعه تالاب می‌شوند و چنانچه با اقدامات به موقع لایروبی نشــوند، زمینه را برای نابودی کامل آن در آینده فراهم می‌کنند».
محققان طبق اطلاعات موجود در این مقاله عوامل دیگر در نابودی تالاب‌ها را نبود مدیریتی هدف‌دار و توانمند دانسته‌اند و اظهارکرده‌اند: «در بسیاری از موارد اقدامات پیش‌بینی شده، حفاظت و حراست از تالاب‌ها را به نتیجه نهایی و موردنظر نمی‌رساند. استفاده از تالاب‌ها به عنوان مناطق تفرجگاهی اگرچه یکی از اهداف جدید مدیریت تالاب‌ها در راســتای آشــنایی مردم با ارزش‌ها و حفاظت از آنها به شــمار می‌آید، لیکن اگر این اقدام بدون برنامهریزی صحیح باشد نه تنها هدف مذکور محقق نمی‌شود، بلکه گاهی به روند تخریب تالاب نیز کمک می‌کند».
براساس پژوهش‌های انجام شده صید و شکار از دیگر علت‌های تخریب و نابودی تالاب‌هاست و در ادامه محققان تشریح کرده‌اند: «با از بین رفتن پرندگان و حیات وحش تالاب‌ها، صدمات جبران ناپذیری بر پیکره این زیستگاه وارد می‌شود. برداشت مواد توربی از تالاب‌ها، استفاده‌های مکرر اقتصادی نظیر استخراج نمک، مواد معدنی و پرورش آبزیان، دیوارکشــی و تغییر شــکل آنها به مخازن آب، تغییر مسیر آبراهه‌ها یا پمپاژ آب‌های زیرزمینی نواحی مجاور، ایجاد ســد و کنترل آب رودخانه‌ها یا افزایش رسوب گذاری، کانالی کردن رودخانه‌ها، معرفی گونه‌های غیربومی و جمع آوری تخم پرندگان به دست افراد سودجو از عمده ترین عواملی هستند که در نابودی تالاب‌ها نقشی بسزا دارند».
نویسندگان این مقاله خاطرنشان کردند: «تالاب‌ها بوم سازگان‌های بی‌نظیری هســتند که از لحاظ ویژگی‌های بوم شناختی منحصر به فردند و به خوبی از سایر بوم سازگان‌های دیگر قابل تفکیک خواهند بود. آب و خاک شرایط خاص خود را دارند و این شرایط از یک طرف امکان رویش هر گیاه و زیست هر جانداری را میسر نمی‌سازد و از طرف دیگر، گونه‌های زیســتی بی نظیری را که برخی از آنها در هیچ یک از زیستگاه‌های دیگر طبیعت یافت نمی‌شوند، پرورش می‌دهد. شرایط زیســت محیطی حاکم بر تالاب، دسترسی انسان را به آن مشکل و گاهی غیرممکن کرده و به این ترتیب، بکرترین جلوه‌های زیبای طبیعت را به وجود آورده اســت».
محققان اظهار کردند: «تالاب‌ها نزدیک به ۶ درصد از کره زمین را دربرمی‌گیرند و مســاحت آنها بالغ بر ۸۸۵ میلیون هکتار اســت. اگرچه تالاب‌ها وسعت چندانی ندارند، اما به علت داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد بوم شناختی، خاک و آب و هوا، از جهات اقتصادی، اجتماعی، بیولوژیکی، زیبایی شناسی، علمی، تفرجگاهی دارای ارزش بســیار هستند. از نظر اکولوژیک، تالاب‌ها کانون حیات و نبض تپنده یک منطقه و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی هســتند. علاوه بر فواید تالاب‌ها در اکولوژی مناطق مجاورشــان، آثار مثبت فراوانی نیز برای انســان‌ها دارند».
تالاب‌ها موجب کاهش بلایای طبیعی می‌شوند
طبق پژوهش‌های انجام شده: «تالاب‌ها، به عنوان محل ذخیره آب عمل می‌کنند تا جایی که تأمین آب کشــاورزی تا حدودی وابســته به تالاب‌هاســت. علاوه بر آن، صنایعی چون شیلات و چوب نیز وابستگی مســتقیمی به تالاب‌ها دارنــد. تالاب‌ها به عنوان مخازن بزرگ بر ســر راه سیلاب‌های ویرانگر قرار می‌گیرند و موجب کاهش بلایای طبیعی می‌شوند. آن‌هــا با تبخیر و ایجاد رطوبت در هوا، از حــرارت زیاد می‌کاهند و در زمستان، سرمای بیش از حد را کاهش می‌دهند. یکی دیگر از عملکردهای تالاب تصفیه و پالایش است. رودخانه‌هایی که به تالاب‌ها می‌ریزند، اگر حامل مواد آلاینده، سموم و غیره باشند، وقتی وارد تالاب می‌شوند، به دلیل جریان ساکن آب در تالاب، آلاینده‌های خود را ته نشین و در کف تالاب آرام و بعضا ساکن می کنند».
تالاب‌ها در جذب دی اکسیدکربن که یکی از گازهای گلخانه‌ای و عامل گرم شدن زمین است نقش بسزایی دارند
محققان افزودند: «بسیاری از این مواد تجزیه می‌شوند و به مصرف گیاهان درون و اطراف تالاب می‌رسند. به این ترتیب، آب در تالاب‌ها آلودگی کمتری دارد و از کیفیت بالاتری برخوردار است. پالایندگی تالاب البته فقط محدود به آب نمی‌شود. گیاهان اطراف تالاب در فرایند فتوسنتز، دی‌اکسیدکربن موجود در هــوا را دریافت و کربن آن را در خود ذخیره می‌کنند. به علاوه برگ‌های خزان زده و شاخ و برگ گیاهان در کف تالاب انباشته می‌شوند و پس از تجزیه، کربن موجود در آنها در کف تالاب ذخیره می‌شود. به این صورت تالاب‌ها در جذب دی اکسیدکربن که یکی از گازهای گلخانه‌ای و عامل گرم شدن زمین است نقش بسزایی دارند».
درخشان بابایی و همکارانش بیان کردند: «علاوه بر این، تالاب‌ها تفرجگاه‌های پرطرفدار هستند و می‌توانند برای ســاکنان اطراف، سودهای اقتصادی زیادی از راه توریسم به ارمغان بیاورند. همچنین نزد جانورشناســان، گیاه شناسان، زمین شناســان و دانشمندان رشــته‌های علوم طبیعی، تالاب‌ها مناطق پراهمیتی برای تحقیقات علمی به شمار می‌آیند. بررســی‌ها نشــان می‌دهند که بســیاری از تالاب‌ها در اثر عدم وجود شاخص‌های مدیریتی، مدیریت غیرکارا، بهره برداری نامعقول، تغییر کاربری و تبدیل زمین‌های تالابی، سدسازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوزهای قانونی شکار بیش از حد توان تحمل، کم آبی و خشکسالی، اجرای طرح‌های عمرانی، وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیربومی، احداث و توســعه مزارع تکثیر و پرورش آبزیان، احداث بزرگراه‌ها، اکتشافات نفت در تالاب‌های ساحلی و استفاده بی‌رویه از آب آنها از بین می‌روند یا رو به نابودی‌اند».
انتهای پیام/۲۳۴
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰