مرگ خاموش جنگل‌های باستانی ایران

پایگاه خبری سورپرس- فرزانه صدقی؛ جنگل های هیرکانی در ایران حدود ۱۹۷۳۰۰ هکتار برآورد شده اند. جنگل هایی که میلیون سال ها قدمت دارند و یادگار دوره سوم زمین شناسی هستند. ثروت عظیمی که سالانه به دلیل نبود برنامه مدون و بودجه مشخص، در اثر وقوع آتش سوزی های متعدد، قاچاق چوب، ویلاسازی و تغییر کاربری زمین های کشاورزی از بین می روند.

حکایت تراژدی غم انگیز نابودی جنگل های هیرکانی( شامل جنگل های مازندران و گیلان) مربوط به امروز و دیروز نیست. بیش از دو دهه است که اراضی مرغوب شمال به شکلی غیر اصولی مورد بهره برداری قرار می گیرند و اره قاچاقچیان چوب شاهرگ جنگل های هیرکانی را نشانه گرفته و کمر به زوال و نابودی این جنگل های باستانی بسته است.

دکتر فریبرز جمالزاد فلاح، سرپرست پیشین پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی در این خصوص به سورپرس گفت: جنگل های هیرکانی، یکی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند که برداشت از هر یک از لایه های مختلف این اکوسیستم می تواند خسارت ها و آسیب های جبران ناپذیری به زیست بوم های مختلف جانوری و گیاهی وارد کند.

به گفته وی، هم اکنون حدود هزار و ۱۳۱ گونه جانوری در نواحی خشکی دریای خزر وجود دارد.

رییس سازمان جهاد دانشگاهی گیلان افزود: شاید حذف درختان با زادآوری طبیعی و همچنین کاشت جنگل های مصنوعی جبران شود اما آسیب بلند مدت قطع درختان و قاچاق چوب توسط قاچاقچیان باعث حذف تنوع گیاهی این ناحیه می شود.

وی ادامه داد: همچنین حذف تنوع گیاهی، اکوسیستم های پیچیده را به ساده تبدیل می کند. طبق قوانین اولیه بقای زیست شناسی، اکوسیستم های ساده همیشه محکوم به فنا هستند. در حقیقت اکوسیستم های پیچیده به دلیل تنوع زیاد جانوری و گیاهی پایدارتر از اکوسیستم های ساده محسوب می شوند.

انتقال آب دریای خزر به بهای نابودی جنگل های هیرکانی

هم اکنون ایران به روی کمربند خشک جهان قرار دارد و سه چهارم مساحتش نیز گرم و خشک است. در حال حاضر برخی از شهرهای مرکزی و صنایع ایران در حالی با بحران آب روبرو هستند که کشور از دو سوی شمال و جنوب به دریا متصل است.

رفع بحران کم آبی این مناطق باعث شد نخستین بار در دولت احمدی نژاد بحث انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی با اولویت تامین آب شرب( نه کشاورزی و آبیاری) و در مرحله بعد کمک به صنعت و توسعه مناطق کویری مطرح شود اما سازمان محیط زیست با انجام این کار بسیار مخالفت کرد و اظهارداشت که اجرای این طرح همراه با مسایل زیست محیطی بسیاری است.

هرچند اجرای این طرح سال ها مسکوت باقی ماند اما سر انجام دوباره با کش و قوس های فراوان بار دیگر موضوع انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی قوت پیدا کرد.

طرحی که به عقیده کارشناسان باعث تغییرات اقلیمی می ‌شود و انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی کشور نتیجه ای جز مرگ اکوسیستم خزر ندارد. همچنین اجرای این طرح به علت تبخیر بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصدی آب در کویر، هیچ سودی ندارد.

جان گرفتن دوباره خبر انتقال آب خزر به کویر مرکزی، صدای مخالفان این طرح را بازهم به صدا در آورده است به طوری که هریک از منتقدان در نامه هایی جداگانه خطاب به رئیس جمهور و اداره منابع طبیعی استان مازندران، درخواست توقف اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان را به‌ علت تخریب رویشگاه‌ های جنگلی و محیط‌ زیست این مسیر را ارایه داده اند.

خدیجه گلین‌مقدم، مدیر کمپین مخالفت با انتقال آب خزر به کویر مرکزی در نامه ‌ای به رئیس ‌جمهور نسبت به تصمیم دولت برای انتقال آب خزر به کویر مرکزی هشدار داد و اعلام کرد: «بزرگ ‌ترین دشمنان مردم شمال کشور آنهایی هستند که هر روز آب دریاچه خزر را تهدید به انتقال و آب رودخانه ‌های این منطقه را تهدید به سد سازی می ‌کنند تا دریا و رگ آن را بخشکانند. سالهاست که زمین ‌های حاصلخیز نفس ‌های آخر را می‌کشند.

اینک طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران پس از کش و قوس های فراوان و منتفی شدن آن در فاصله سال ‌های ۹۴ تا ۹۶، طی ماه‌ های اخیر دوباره مطرح شده است و طراحان و مجریان این انتقال با حمایت وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اعلام بررسی تمامی آسیب‌ های آن از زوایای مختلف بر اجرای طرح پافشاری می‌ کنند تا به سود خود برسند. آنها حاضرند‌ ایران را قربانی کنند، اما به سود خود برسند.»

زباله، بلای جان جنگل های باستانی ایران

متاسفانه امروزه جنگل های هیرکانی مورد تهدید انواع و اقسام عوامل تخریب کننده دیگری نیز قرار گرفته اند.عواملی که اغلب طبیعی نیستند و گاهی به صورت غیر طبیعی تخریب شده ‌اند. زباله ها یکی از مهمترین عوامل تخریب کننده این جنگل های باستانی محسوب می شوند. امروزه جنگل های هیرکانی به عنوان میراث طبیعی دنیا، محل دفن زباله ها شده اند. زباله هایی که توسط شهرداری به صورت ابتدایی ترین روش و بدون تفکیک در سطح جنگل ها دپو می شوند.

همچنین امروزه تعداد بسیاری دام و واحد دامداری در شمال کشور وجود دارد که باعث نابودی جنگل ها شده‌ است. از سوی دیگر، هم اکنون توسعه گردشگری های بی قاعده با اسم اکوتوریسم و گردشگری جنگل ها باعث تغییر کاربری اراضی و گسترش ساخت و ساز هتل ها و ویلا ها شده اند.

طغیان آفات بیماری ها از دیگر عوامل تخریب کننده جنگل های هیرکانی محسوب می شود. طی سال ‌های اخیر( به خصوص پس از سال ۱۳۷۵) حدود ۳۰۰ هزار هکتار طغیان آفات بیماری داشته ایم. حدود ۳۲۶ هزار هکتار هم طی سال های اخیر آفت های خارجی از سایر کشورها وارد ایران شده است؛ آفاتی که جنگل ها را آلوده کرده اند و تبدیل به معضل بزرگی برای جنگل های شمال ایران شده اند.

دکتر هادی کیا دلیری، مدیر گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم و تحقیقات در این خصوص گفت: درخت آخرین عنصر یک جنگل است. زمانی که تنوع زیستی و حیات وحش دچار تخریب شود، فروپاشی عظیم و بزرگی در جنگل رخ می دهد. در نهایت این فروپاشی سبب مرگ و میر درختان می‌ شود؛ همانگونه که هم اکنون شاهد مرگ و میر درختان شمال کشور هستم.

این کارشناس حوزه جنگل افزود: متاسفانه امروزه، قاچاق چوب، آتش سوزی و تغییر اقلیم باعث خشک شدن چشمه ها، رودخانه ها، جابه جایی فصول و از میان رفتن یخچال های بالادست شده اند. این عوامل تاثیر زیادی روی اکوسیستم ها دارند. از سوی دیگر دستکاری و بهره برداری بیش از حد نیز سرعت زوال این جنگل ها را بیشتر کرده است.

انتهای پیام/ ۱۰۱