سیاست‌زدگی دانشگاه‌ها در ایران

به گزارش سورپرس، نشست “روایت کلان صد سال تحول” از مجموعه نشست‌های “یک سده پژوهش، فناوری و نوآوری در ایران” با سخنرانی دکتر شاپور اعتماد، استاد موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و دکتر امیر ناظمی، معاون وزیر و رئیس سازمان فناوری اطلاعات برگزار شد.

در ابتدا دکتر کیوان الستی، مدیر گروه مطالعات نظری علم، فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، در مقدمه‌ای بر لزوم مطالعه پیشینه شکل‌گیری پژوهش، فناوری و نوآوری در ایران تاکید کرد و آن را لازمه تصمیم‌گیری درست دانست.

در ادامه دکتر امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات به وضعیت دانشگاه‌ها در نقطه شروع اشاره کرد و تغییر وضعیت آنها در طی سالها را مورد بررسی قرار داد.

ناظمی در خصوص وضعیت دانشگاه‌ها گفت: در وضعیت جدید دانشگاه‌ها از تئوری به سمت به کارگیری حرکت کردیم و مسئولیت پذیری اجتماعی هم پررنگ‌تر شده است.

وی در ادامه در خصوص شکل گیری دانشگاه‌ها در ایران، گفت: قبل از شکل‌گیری دانشگاه‌ها در ایران اعزام دانشجو به خارج از کشور توسط دولت صورت میگرفت که در ادامه با مشکلاتی همچون تغییر سبک زندگی تحصیل کردگان از اروپا و شکل گیری احزاب مخالف مواجه شد و مجموع اتفاقات باعث شد اعزام دانشجو با مخالفت حکمرانان روبرو شود.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات تاکید کرد: شکل‌گیری دانشگاه در ایران اساسا به دلیل ایجاد پژوهش نبوده، بلکه یک تصمیم سیاسی بوده است و دانشگاه‌ها در ایران سیاست‌زده شکل گرفتند.

دکتر شاپور اعتماد، استاد موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه نیز در ادامه به تاریخ صد هزار سال قبل بازگشت و گفت: انسان همواره تکنولوژی داشته است اما علم حاصل فرایند دیگری است. اگر به صد هزار سال قبل بازگردیم متوجه می‌شویم که پدیده فکر کردن با زبان گره خورده است که پایه و بنیان علم نیز هست.

وی در ادامه گفت: پس از فکر کردن به دستاوردی می رسیم که آن را اسطوره می‌نامیم و در این سیر تحول دین و سپس فلسفه شکل می گیرد.

وی تاکید کرد: نکته قابل توجه این است که در این سیر تکامل باید تکرار این سه را در کنار هم در تاریخ ببینیم. این پدیده در علم یونان باستان، علم دوران اسلامی و انقلاب علمی قرن هفدهم دیده می‌شود. علم در بستری شکل گرفت که هدف از علم‌ورزی صرفا کاربرد نبود. بعد از انقلاب علمی، انقلابی نهادی در دانشگاه شکل گرفت که انقلاب همبولتی است و این الگویی شد برای تاسیس دانشگاه های دیگر جهان.

دکتر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات در قسمت دوم سخنرانی به شکل‌گیری نهاد فناوری اشاره و اظهار کرد: در تاریخ پژوهش زمینه برای رشته‌های مهندسی و پزشکی باز شده بود و شکل‌گیری نهادی برای حوزه علوم انسانی با تاخیر بود.

معاون وزیر ارتباطات بومی سازی داخلی و توسعه صنعتی را مورد بررسی قرار داد و گفت: مهمترین ویژگی‌های دوران توسعه صنعتی در دوره تکنوکرات‌هایی همانند دکتر عالیخانی و دکتر نیازمند، این بود که اهمیت طرف تقاضا، بنگاه محوری و تربیت مدیران صنعتی در نظر گرفته شد.

ناظمی در ادامه به جمع‌بندی موارد مطرح شده پرداخت و گفت: در حوزه پژوهش مشکل فقدان سنت پژوهش و نداشتن اجتماع علمی است.

وی افزود: در حوزه فناوری نیز شعار دادن به جای عمل مشکل است و در حوزه نوآوری هنوز نمی توانیم نگاه تاریخی داشته باشیم.

رئیس سازمان فناوری اطلاعات در پایان سیر تحولی دانشگاه در ایران  را شکل‌گیری دانشگاه، غیر سیاسی سازی دانشگاه، رشد صنعت، ملی گرایی، فناوری دفاعی، جدایی پژوهش و فناوری و به وجود آمدن اکوسیستم نوآوری ترسیم کرد.

دکتر اعتماد، استاد موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه نیز در بخش دوم سخنان خود گفت: ما در فرهنگ خودمان دین، فلسفه، علم و تکنولوژی را داریم و باید بدانیم اینها چطور در کنار هم عمل می کنند.

وی همچنین در خصوص شکل گیری دانشگاه در ایران گفت: در دوره ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۶ سهم ایران از مقاله تنها به ۸۰ مقاله رسیده بود که نسبت به دوره قبل که ۳۵۰ مقاله بود، کاهش پیدا کرده بود. در طول یک یا دو سال این به دو برابر افزایش پیدا کرد. معلوم شد که ما بستر پژوهش را از قبل داشته‌ایم. در نانو یک مرتبه ظرف چند سال در جهان، سوم شدیم. در این دوره غلبه فناوری بر علم برای علم رخ داد.

بنا بر اعلام روابط عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی، در پایان حاضرین در این جلسه سوالات خود را از سخنرانان مطرح کردند.

انتهای پیام/۱۲۳